तेवा ज परमात्माने पामीने संसारथी विलक्षण एवा मोक्षमां अनंतकाळ स्थित रहे छे.
अहीं विशेष ए छे के, नित्य निगोदना जीवोने छोडीने पांच प्रकारना संसारनुं व्याख्यान
जाणवुं. प्रश्नः — एम शा माटे? उत्तरः — कारण के नित्य निगोदना जीवोने त्रणे काळे
त्रसपणुं नथी. कह्युं पण छे — ‘एवा१ अनंत जीवो छे के जेओए हजी सुधी त्रय – पर्याय
प्राप्त करी नथी, तेओ भावकलंक प्रचुर होवाथी निगोदवास छोडता नथी.’
अनुपम अने अद्वितीय एवी वात छे के नित्य - निगोदवासी, अनादि मिथ्याद्रष्टि
जीवो पण भरत चक्रवर्तीना नवसो त्रेवीस पुत्रो कर्मोनी निर्जरा२ करवाथी इन्द्रगोप थया
अने तेमना समूह उपर भरतना हाथीए पग मूक्यो नथी, तेथी, ते मरीने वर्धनकुमार
वगेरे भरतना पुत्रो थया; तेओ कोईनी साथे बोलता नहोता, तेथी ते भरते समवसरणमां
भगवानने पूछयुं, त्यारे भगवाने तेमनुं पूर्ववृत्तांत कह्युं; ते सांभळीने तेमणे तपनुं ग्रहण
कर्युं अने बहु थोडा समयमां मोक्ष पाम्या. आ कथा आचार – आराधनाना टिप्पणमां
छे. — ए रीते ‘संसार – अनुप्रेक्षा’ पूर्ण थई. ३.
हवे, एकत्व – अनुप्रेक्षा कहे छे. ते आ प्रमाणेः — निश्चयरत्नत्रय ज जेनुं एक
तादृशमेव लब्ध्वा संसारविलक्षणे मोक्षेऽनन्तकालं तिष्ठतीति । अयं तु विशेषः —
नित्यनिगोदजीवान् विहाय, पञ्चप्रकारसंसारव्याख्यानं ज्ञातव्यम् । कस्मादिति चेत् —
नित्यनिगोदजीवानां कालत्रयेऽपि त्रसत्वं नास्तीति । तथा चोक्तं — ‘‘अत्थि अणंता जीवा
जेहि ण पत्तो तसाण परिणामो । भावकलंक सुपउरा णिगोदवासं ण मुंचंति ।१।’’
अनुपममद्वितीयमनादिमिथ्यादृशोऽपि भरतपुत्रास्त्रयोविंशत्यधिकनवशतपरिणामाणास्ते च
नित्यनिगोदवासिनः क्षपितकर्माण इन्द्रगोपाः संजातास्तेषां च पुञ्जीभूतानामुपरि भरतहस्तिना
पादो दत्तस्ततस्ते मृत्वापि वर्द्धनकुमारादयो भरतपुत्रा जातास्ते च केनचिदपि सह न वदन्ति ।
ततो भरतेन समवसरणे भगवान् पृष्टो, भगवता च प्राक्तनं वृत्तान्तं कथितम् । तच्छ्रुत्वा ते
तपो गृहीत्वा क्षणस्तोककालेन मोक्षं गताः । आचाराराधनाटिप्पणे कथितमास्ते । इति
संसारानुप्रेक्षा गता ।३।
अथैकत्वानुप्रेक्षा कथ्यते । तद्यथा — निश्चयरत्नत्रयैकलक्षणैकत्वभावनापरिणतस्यास्य
१. गोम्मटसार जीवकांड गाथा. १९६.
२. अकाम निर्जरा
१२२ ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह