वन्दे ? ‘‘सव्वदा’’ सर्वकालम् । केन ? ‘‘सिरसा’’ उत्तमाङ्गेन । ‘‘तं’’ कर्म्मतापन्नं । तं
कं ? वीतरागसर्वज्ञम् । किंविशिष्टम् ? ‘‘देविंदविंदवंदं’’ मोक्षपदाभिलाषिदेवेन्द्रादिवन्द्यम्,
‘‘भवणालयचालीसा विंतरदेवाण होंति बत्तीसा, कप्पामरचउवीसा चंदो सूरो णरो
तिरिओ ।।’’ इति गाथाकथितलक्षणेन्द्राणां शतेन वन्दितं देवेन्द्रवृन्दवन्द्यम् । ‘‘जेण’’ येन
भगवता किं कृतं ? ‘‘णिद्दिट्ठं’’ निर्दिष्टं कथितं प्रतिपादितम् । किं ? ‘‘जीवमजीवं दव्वं’’
जीवाजीवद्रव्यद्वयम् । तद्यथा — सहजशुद्धचैतन्यादिलक्षणं जीवद्रव्यं, तद्विलक्षणं
पुद्गलादिपञ्चभेदमजीवद्रव्यं च, तथैव चिच्चमत्कारलक्षणशुद्धजीवास्तिकायादिपञ्चास्तिकायानां
परमचिज्ज्योतिःस्वरूपशुद्धजीवादिसप्ततत्त्वानां निर्दोषपरमात्मादिनवपदार्थानां च स्वरूपमुपदिष्टम् ।
पुनरपि कथम्भूतेन भगवता ? ‘‘जिणवरवसहेण’’ जितमिथ्यात्वरागादित्वेन एकदेशजिनाः
असंयतसम्यग्दृष्टयादयस्तेषां वराः गणधरदेवास्तेषां जिनवराणां वृषभः प्रधानो
जिनवरवृषभस्तीर्थंकरपरमदेवस्तेन जिनवरवृषभेणेति । अत्राध्यात्मशास्त्रे यद्यपि
सिद्धांतिदेव छुं. केवी रीते नमस्कार करुं छुं? ‘‘सव्वदा’’ सदा. शेना वडे? ‘‘सिरसा’’ उत्तम
अंग वडे. ‘‘तं’’ (वंदनक्रियाना) कर्मपणाने प्राप्त छे तेने. ते (वंदनक्रियाना कर्मपणाने
प्राप्त) कोण छे? वीतराग सर्वज्ञ. ते केवा छे? ‘‘देविंदविंदवंदं’’ मोक्षपदना अभिलाषी
देवेन्द्र आदिथी वंद्य छे. १‘‘भवणालयचालीसा विंतरदेवाण होंति बत्तीसा । कप्पामरचउवीसा
चंदो सूरो णरो तिरिओ ।।’’ (अर्थः — भवनवासीदेवोना ४० इन्द्र, व्यंतर देवोना ३२
इन्द्र, कल्पवासी देवोना २४ इन्द्र, ज्योतिषी देवोना चंद्र अने सूर्य ए २ इन्द्र,
मनुष्योनो १ इन्द्र चक्रवर्ती अने तिर्यंचनो १ इन्द्र सिंह — ए रीते बधी मळीने १००
इन्द्रो छे.) — आ गाथामां कहेला सो इन्द्रोथी वंद्य छे. ‘‘जेण’’ जे भगवाने शुं कर्युं छे?
‘‘णिद्दिट्ठं’’ निर्दिष्ट करेल छे – कहेल छे – प्रतिपादित करेल छे. शुं? ‘‘जीवमजीवं दव्वं’’ जीव
अने अजीव बे द्रव्यो. ते आ प्रमाणे — सहजशुद्धचैतन्यादिलक्षण जीवद्रव्य अने तेनाथी
विलक्षण, पुद्गलादि पांच भेदवाळुं अजीवद्रव्य. तेम ज चित्चमत्कारलक्षण
शुद्धजीवास्तिकायादि पांच अस्तिकायोनुं, परमचित्ज्योतिस्वरूप शुद्धजीवादि सात तत्त्वोनुं
अने निर्दोष परमात्मादि नव पदार्थोनुं स्वरूप उपदेश्युं छे. वळी ते भगवान केवा छे?
‘‘जिनवरवसहेण’’ मिथ्यात्व अने रागादि जीत्या होवाना कारणे असंयत – सम्यग्द्रष्टि आदि
एकदेश जिनो छे, तेमां जे वर अर्थात् श्रेष्ठ छे ते गणधरदेवो छे, ते जिनवरोनां
(गणधरोना) पण जे वृषभ अर्थात् प्रधान छे ते जिनवरवृषभ अर्थात् तीर्थंकर – परमदेव
१. आ गाथा श्री आराधनासार गाथा १नी टीकामां छे.
षड्द्रव्य-पंचास्तिकाय अधिकार [ ५