सिद्धपरमेष्ठिनमस्कार उचितस्तथापि व्यवहारनयमाश्रित्य प्रत्युपकारस्मरणार्थ-
मर्हत्परमेष्ठिनमस्कार एव कृतः । तथा चोक्तं — ‘‘श्रेयोमार्गस्य संसिद्धिः प्रसादात्परमेष्ठिनः ।
इत्याहुस्तद्गुणस्तोत्रं शास्त्रादौ मुनिपुङ्गवाः ।।’’ अत्र गाथापरार्धेन — ‘‘नास्तिकत्वपरिहारः
शिष्टाचारप्रपालनम् । पुण्यावाप्तिश्च निर्विघ्नं शास्त्रादौ तेन संस्तुतिः ।।’’ इति
श्लोककथितफलचतुष्टयं समीक्षमाणा ग्रन्थकाराः शास्त्रादौ त्रिधा देवतायै त्रिधा नमस्कारं
कुर्वन्ति । त्रिधा देवता कथ्यते । केन प्रकारेण ? इष्टाधिकृताभिमतभेदेन । इष्टः स्वकीयपूज्यः
(१) । अधिकृतः — ग्रन्थस्यादौ प्रकरणस्य वा नमस्करणीयत्वेन विवक्षितः (२) ।
अभिमतः — सर्वेषां लोकानां विवादं विना सम्मतः (३) । इत्यादिमङ्गलव्याख्यानं सूचितम् ।
छे. (ते जिनवरवृषभ द्वारा कहेवामां आव्युं छे.)
अहीं अध्यात्मशास्त्रमां जोके सिद्धपरमेष्ठीने नमस्कार करवो योग्य छे तोपण
व्यवहारनयनो आश्रय लईने उपकारस्मरण करवाने माटे अर्हत् – परमेष्ठीने ज
नमस्कार कर्यो छे. वळी कह्युं पण छे के — १‘‘अर्हत् परमेष्ठीना प्रसादथी मोक्षमार्गनी
सिद्धि थाय छे, तेथी मुनिवरोए शास्त्रना आदिमां अर्हत् – परमेष्ठीना गुणोनी स्तुति
करी छे.’’
अहीं गाथाना उत्तरार्धथी २‘‘नास्तिकत्वपरिहारः शिष्टाचारप्रपालनम् । पुण्यावाप्तिश्च
निर्विघ्नं शास्त्रादौ तेन संस्तुतिः ।। ।।’’ [अर्थः — नास्तिकतानो त्याग, शिष्टाचारनुं
पालन, पुण्यनी प्राप्ति अने विघ्नविनाश — आ चार लाभ माटे शास्त्रना आरंभमां
इष्टदेवनी स्तुति करवामां आवे छे.] आ श्लोकमां कहेलां चार फळो जाणता थका
शास्त्रकार शास्त्रना आरंभमां त्रण प्रकारना देवने त्रण प्रकारे नमस्कार करे छे.
त्रण प्रकारे देवनुं कथन करवामां आवे छे. कई रीते? इष्ट, अधिकृत अने
अभिमत — ए त्रण भेदथी. (१) इष्ट — पोताना द्वारा पूज्य ते इष्ट. (२)
अधिकृत — ग्रन्थ के प्रकरणनी शरूआतमां नमस्कार माटे जे विवक्षित होय ते. (३)
अभिमत — सर्वे लोकोने विवाद विना जे मान्य होय ते.
आ रीते मंगलनुं व्याख्यान कर्युं.
१. आप्तपरीक्षा श्लोक २
२. श्री पंचास्तिकाय गाथा १नी तात्पर्यवृत्ति टीकामां आधाररूपे श्री जयसेनाचार्ये लीधेल छे.
६ ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह