इत्युपचरितसंज्ञाशुद्धसद्भूतव्यवहारलक्षणम् । ‘मदीयो देहमित्यादि’ संश्लेषसंबन्धसहितपदार्थः
पुनरनुपचरितसंज्ञासद्भूतव्यवहारलक्षणम् । यत्र तु संश्लेषसंबन्धो नास्ति तत्र ‘मदीयः पुत्र
इत्यादि’ उपचरिताभिधानासद्भूतव्यवहारलक्षणमिति नयचक्रमूलभूतं संक्षेपेण नयषटकं ज्ञातव्य
मिति ।।३।।
अथ गाथात्रयपर्यन्तं ज्ञानदर्शनोपयोगद्वयं कथ्यते । तत्र प्रथमगाथायां मुख्यवृत्त्या
दर्शनोपयोगव्याख्यानं करोति । यत्र मुख्यत्वमिति वदति तत्र यथासम्भवमन्यदपि विवक्षितं
लभ्यत इति ज्ञातव्यम् —
उवओगो दुवियप्पो दंसणणाणं च दंसणं चदुधा ।
चक्खु अचक्खू ओही दंसणमध केवलं णेयं ।।४।।
उपयोगः द्विविकल्पः दर्शनं ज्ञानं च दर्शनं चतुर्धा ।
चक्षुः अचक्षुः अवधिः दर्शनं अथ केवलं ज्ञेयम् ।।४।।
उपचरित अशुद्ध सद्भूतव्यवहारनुं लक्षण छे. संश्लेषसंबंधवाळा पदार्थ ‘शरीरादि मारा
छे’ ए अनुपचरित असद्भूतव्यवहारनुं लक्षण छे. ज्यां संश्लेषसंबंध नथी एवा ‘पुत्रादि
मारा छे’ ते उपचरित असद्भूतव्यवहारनुं लक्षण छे. ए प्रमाणे नयचक्रना मूळभूत छ
नयो संक्षेपमां जाणवा. ३.
हवे, त्रण गाथा सुधी ज्ञान अने दर्शन ए बे उपयोगनुं कथन करवामां आवे छे.
त्यां प्रथम गाथामां मुख्यपणे दर्शन-उपयोगनी व्याख्या करे छे. ज्यां अमुक विषयनुं
‘मुख्यताथी’ वर्णन करवानुं कह्युं होय त्यां गौणपणे बीजा विषयनुं पण यथासंभव कथन
आवी जाय छे, एम जाणवुंः —
गाथा – ४
गाथार्थः — उपयोग बे प्रकारनो छेः दर्शन अने ज्ञान. तेमां दर्शनोपयोग
चक्षुदर्शन, अचक्षुदर्शन, अवधिदर्शन अने केवळदर्शन — एम चार प्रकारनो जाणवो.
दोय भेद उपयोग उदार, दर्शन ज्ञान धरै सुविचार;
दर्शन-भेद च्यारि है भला, चक्षु अचक्षु अवधि केवला. ४.
१४ ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह