‘‘आदा’’ आत्मा ‘‘पुग्गलकम्मादीणं कत्ता ववहारदो दु’’ पुग्गलकर्मादीनां कर्त्ता व्यवहारतस्तु
पुनः, तथाहि — मनोवचनकायव्यापारक्रियारहितनिजशुद्धात्मतत्त्वभावनाशून्यः सन्ननुपचरितासद्-
भूतव्यवहारेण ज्ञानावरणादिद्रव्यकर्मणामादिशब्देनौदारिकवैक्रियिकाहारकशरीरत्रयाहारादि-
षट्पर्याप्तियोग्यपुद्गलपिण्डरूपनोकर्मणां तथैवोपचरितासद्भूतव्यवहारेण बहिर्विषयघटपटादीनां च
कर्ता भवति । ‘‘णिच्छयदो चेदणकम्माणादा’’ निश्चयनयतश्चेतनकर्मणां; तद्यथा – रागादि-
विकल्पोपाधिरहितनिष्क्रियपरमचैतन्यभावनारहितेन यदुपार्जितं रागाद्युत्पादकं कर्म तदुदये सति
निष्क्रियनिर्मलस्वसंवित्तिमलभमानो भावकर्मशब्दवाच्यरागादिविकल्परूपचेतनकर्मणामशुद्ध-
निश्चयेन कर्त्ता भवति । अशुद्धनिश्चयस्यार्थः कथ्यते — कर्मोपाधिसमुत्पन्नत्वादशुद्धः, तत्काले
तप्तायःपिण्डवत्तन्मयत्वाच्च निश्चयः, इत्युभयमेलापकेनाशुद्धनिश्चयो भण्यते । ‘‘सुद्धणया
सुद्धभावाणं’’ शुभाशुभयोगत्रयव्यापाररहितेन शुद्धबुद्धैकस्वभावेन यदा परिणमति
तदानन्तज्ञानसुखादिशुद्धभावानां छद्मस्थावस्थायां भावनारूपेण विवक्षितैकदेशशुद्धनिश्चयेन कर्ता,
मुक्तावस्थायां तु शुद्धनयेनेति । किन्तु शुद्धाशुद्धभावानां परिणममानानाम् एव कर्तृत्वं ज्ञातव्यम्,
व्याख्यान करवामां आवे छे. ‘‘आदा’’ आत्मा ‘‘पुग्गलकम्मादीणं कत्ता ववहारदो दु’’
व्यवहारनयथी पुद्गलकर्मादिनो कर्ता छे. जेम के — मन - वचन - कायव्यापारक्रियारहित निज
शुद्धात्मतत्त्वनी भावनाथी शून्य थईने, अनुपचरित असद्भूत व्यवहारथी ज्ञानावरणादि
द्रव्यकर्मोनो तथा आदि शब्दथी औदारिक, वैक्रियिक अने आहारक — ए त्रण शरीरनो,
आहारादि छ पर्याप्तियोग्य पुद्गलपिंडरूप नोकर्मोनो अने उपचरित असद्भूत व्यवहारथी
घटपटादि बहिर्विषयोनो पण कर्ता (आ जीव) थाय छे.
‘‘णिच्छयदो चेदणकम्माणादा’’ निश्चयनयनी अपेक्षाए आत्मा चेतनकर्मोनो कर्ता छे.
ते आवी रीते — रागादि विकल्परूप उपाधिरहित, निष्क्रिय, परम चैतन्यनी भावनाथी रहित
होवाथी जीवे रागादिने उत्पन्न करनार जे कर्म उपार्जित कर्युं छे, तेनो उदय थतां, निष्क्रिय,
निर्मळ स्वसंवित्तिने नहि प्राप्त करतो जीव, ‘भावकर्म’ शब्दथी वाच्य रागादि विकल्परूप
चेतनकर्मोनो अशुद्ध निश्चयनयथी कर्ता थाय छे. अशुद्ध निश्चयनो अर्थ कहेवामां आवे
छेः — कर्मोपाधिथी उत्पन्न थतुं होवाथी अशुद्ध कहेवाय छे अने ते समये तपेला लोखंडना
गोळानी पेठे तन्मय होवाथी निश्चय कहेवाय छे. ए प्रमाणे अशुद्ध अने निश्चय ए बन्नेनो
मेळाप करीने अशुद्ध निश्चय कहेवामां आवे छे. ‘‘सुद्धणया सुद्धभावाणं’’ ज्यारे जीव, शुभ
- अशुभरूप त्रण योग (मन, वचन, काया)ना व्यापारथी रहित, शुद्ध - बुद्ध एवा
एकस्वभावरूपे परिणमन करे छे त्यारे अनंत ज्ञान - सुखादि शुद्धभावोनो छद्मस्थ अवस्थामां
षड्द्रव्य-पंचास्तिकाय अधिकार [ २५
4