पुण्यं भविष्यतीति मत्वा संशयरूपेण भक्तिं कुरुते निश्चयो नास्ति । मिश्रस्य पुनरुभयत्र
निश्चयोऽस्तीति विशेषः ।’’ स्वाभाविकानन्तज्ञानाद्यनन्तगुणाधारभूतं निजपरमात्मद्रव्यमुपादेयम्,
इन्द्रियसुखादिपरद्रव्यं हि हेयमित्यर्हत्सर्वज्ञप्रणीतनिश्चयव्यवहारनयसाध्यसाधकभावेन मन्यते परं
किन्तु भूमिरेखादिसदृशक्रोधादिद्वितीयकषायोदयेन मारणनिमित्तं तलवरगृहीततस्कर-
वदात्मनिन्दासहितः सन्निन्द्रियसुखमनुभवतीत्यविरतसम्यग्दृष्टेर्लक्षणम् । यः पूर्वोक्तप्रकारेण
सम्यग्दृष्टिः सन् भूमिरेखादिसमानक्रोधादिद्वितीयकषायोदयाभावे सत्यभ्यन्तरे निश्चय-
नयेनैकदेशरागादिरहितस्वाभाविकसुखानुभूतिलक्षणेषु बहिर्विषयेषु पुनरेकदेशहिंसानृतास्तेया-
ब्रह्मपरिग्रहनिवृत्तिलक्षणेषु ‘‘दंसणवयसामाइयपोसहसचित्तराइभत्ते य । बम्हारंभपरिग्गह
अणुमण उद्दिट्ठ देसविरदो य ।१।’’ इति गाथाकथितैकादशनिलयेषु वर्तते स
पञ्चमगुणस्थानवर्ती श्रावको भवति ।५। स एव सद्दृष्टिर्धूलिरेखादिसदृशक्रोधादि-
तृतीयकषायोदयाभावे सत्यभ्यन्तरे निश्चयनयेन रागाद्युपाधिरहितस्वशुद्धात्मसंवित्तिसमुत्पन्न-
सुखामृतानुभवलक्षणेषु बहिर्विषयेषु पुनः सामस्त्येन हिंसानृतस्तेयाब्रह्मपरिग्रहनिवृत्तिलक्षणेषु च
साध्य - साधकभावे माने छे, परंतु भूमिमां पडेली रेखा समान क्रोधादि अप्रत्याख्यान
कषायना उदयथी, मारवाने माटे कोटवाळे पकडेल चोरनी जेम, आत्मनिन्दा सहित वर्ततो
थको इन्द्रियसुखने अनुभवे१ छे ते ‘अविरत सम्यग्द्रष्टि’ नुं लक्षण छे. ४. जे पूर्वोक्त प्रकारे
सम्यग्द्रष्टि वर्ततो थको भूमिनी रेखा समान क्रोधादि अप्रत्याख्यानावरणरूप द्वितीय कषायना
उदयनो अभाव होतां, ‘‘दंसणवयसामाइय पोसहसचित्तराइभत्ते य । बम्हारंभपरिग्गह अणुमय उद्दिट्ठ
देसविरदो य ।१।’ (दर्शन, व्रत, सामायिक, प्रोषध, सचित्तविरत, रात्रिभोजनत्याग, ब्रह्मचर्य,
आरंभत्याग, परिग्रहत्याग, अनुमतित्याग अने उद्दिष्टत्याग)’ ए गाथामां कहेलां
(श्रावकोनां) अगियार स्थानोमां — (१) अंतरंगमां निश्चयनयथी एकदेश रागादिरहित
स्वाभाविक सुखनी अनुभूति जेमनुं लक्षण छे, अने (२) बाह्य विषयोमां (व्यवहारथी)
हिंसा, असत्य, चोरी, अब्रह्म तथा परिग्रहनी एकदेश निवृत्ति जेमनुं लक्षण छे तेमां —
वर्ते छे, ते पंचम गुणस्थानवर्ती श्रावक छे. ५. ज्यारे ते ज सम्यग्द्रष्टि, धूळनी रेखा समान
क्रोधादि प्रत्याख्यानावरण त्रीजा कषायनो उदय होतां, पांच महाव्रतोमां — (१) अंतरंगमां
निश्चयनयथी रागादि – उपाधिरहित स्वशुद्धात्मसंवेदनथी उत्पन्न सुखामृतनो अनुभव जेमनुं
लक्षण छे, अने (२) बाह्य विषयोमां (व्यवहारथी) हिंसा, असत्य, चोरी, अब्रह्म तथा
१. आ अनुभव – भोगवटो अनीहित वृत्तिए – वियोगबुद्धिए होय छे अने तेनुं स्वामित्व चतुर्थगुणस्थानवर्ती
जीवने होतुं नथी.
४० ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह