तथाहि — केवलज्ञानादिगुणास्पदनिजशुद्धात्मैवोपादेयं इति रुचिरूपं निश्चयसम्यक्त्वं यत्पूर्वं
तपश्चरणावस्थायां भावितं तस्य फलभूतं समस्तजीवादितत्त्वविषये विपरीताभिनिवेश-
रहितपरिणतिरूपं परमक्षायिकसम्यक्त्वं भण्यते । पूर्वं छद्मस्थावस्थायां भावितस्य
निर्विकारस्वसंवेदनज्ञानस्य फलभूतं युगपल्लोकालोकसमस्तवस्तुगतविशेषपरिच्छेदकं
केवलज्ञानम् । निर्विकल्पस्वशुद्धात्मसत्तावलोकनरूपं यत्पूर्वं दर्शनं भावितं तस्यैव फलभूतं
युगपल्लोकालोकसमस्तवस्तुगतसामान्यग्राहकं केवलदर्शनम् । कस्मिंश्चित्स्वरूपचलनकारणे जाते
सति घोरपरीषहोपसर्गादौ निजनिरञ्जनपरमात्मध्याने पूर्वं यत् धैर्यमवलम्बितं तस्यैव
फलभूतमनन्तपदार्थपरिच्छित्तिविषये खेदरहितत्वमनन्तवीर्यम् । सूक्ष्मातीन्द्रियकेवलज्ञान-
विषयत्वात्सिद्धस्वरूपस्य सूक्ष्मत्वं भण्यते । एकदीपप्रकाशे नानादीपप्रकाशवदेकसिद्धक्षेत्रे
सङ्करव्यतिकरदोषपरिहारेणानन्तसिद्धावकाशदानसामर्थ्यमवगाहनगुणो भण्यते । यदि सर्वथा
गुरुत्वं भवति तदा लोहपिण्डवदधःपतनं, यदि च सर्वथा लघुत्वं भवति तदा
‘केवळज्ञानादि गुणोना स्थानरूप निज शुद्धात्मा ज उपादेय छे’ एवी रुचिरूप
निश्चयसम्यक्त्व जे पहेलां तपश्चर्यानी अवस्थामां भावित कर्युं हतुं. (भाव्युं हतुं – अनुभव्युं
हतुं) तेना फळभूत, समस्त जीवादि तत्त्वोना विषयमां विपरीत - अभिनिवेशरहित
परिणतिरूप ‘परम क्षायिकसम्यक्त्व’ कहेवाय छे. १.
पूर्वे छद्मस्थ अवस्थामां भावित करेला (भावनामां आवेला, अनुभवेला) निर्विकार
स्वसंवेदनज्ञानना फळभूत, युगपद् लोक अने अलोकनी समस्त वस्तुओना विशेषोने
जाणनार ‘केवळज्ञान’ छे. २. जे निर्विकल्प एवा स्वशुद्धात्मसत्ताना अवलोकनरूप दर्शन पूर्वे
भावित कर्युं हतुं तेना ज फळभूत, युगपद् लोकालोकनी समस्त वस्तुओना सामान्यने ग्रहण
करनार ‘केवळदर्शन’ छे. ३. आत्मस्वरूपथी चलित थवानुं कोई कारण उत्पन्न थतां घोर
परिषह के उपसर्गादिने विषे निजनिरंजन परमात्माना ध्यानमां पूर्वे जे धैर्यनुं अवलंबन
कर्युं हतुं तेना ज फळभूत, अनंत पदार्थोने जाणवामां खेदना अभावरूप ‘अनंतवीर्य’
छे. ४. सूक्ष्म अतीन्द्रिय केवळज्ञाननो विषय होवाने लीधे सिद्धोना स्वरूपने ‘सूक्ष्मत्व’
कहेवाय छे. ५. एक दीवाना प्रकाशमां जेम अनेक दीवानो प्रकाश समाई जाय छे, तेम
एक सिद्धना क्षेत्रमां संकर
- व्यतिकर दोष विना अनंत सिद्धोने अवकाश देवानुं सामर्थ्य ते
‘अवगाहन’ गुण कहेवाय छे. ६. जो सिद्ध सर्वथा गुरु होय तो लोढाना पिंडनी जेम ते
नीचे पडे; अने जो सर्वथा लघु होय तो पवनथी प्रेरित आकोलियाना रूनी जेम सदाय
ऊड्या ज करे; पण एम नथी. तेथी तेमने ‘अगुरुलघु’ गुण कहेवामां आवे छे.
षड्द्रव्य-पंचास्तिकाय अधिकार [ ४९
7