एवं छब्भेयमिदं जीवाजीवप्पभेददो दव्वं ।
उत्तं कालविजुत्तं णादव्वा पंच अत्थिकाया दु ।।२३।।
एवं षड्भेदं इदं जीवाजीवप्रभेदतः द्रव्यम् ।
उक्तं कालवियुक्तम् ज्ञातव्याः पञ्च अस्तिकायाः तु ।।२३।।
व्याख्या — ‘‘एवं छब्भेयमिदं जीवाजीवप्पभेददो दव्वं उत्तं’’ एवं पूर्वोक्तप्रकारेण
षड्भेदमिदं जीवाजीवप्रभेदतः सकाशाद्द्रव्यमुक्तं कथितं प्रतिपादितम् । ‘‘कालविजुत्तं णादव्वा
पंच अत्थिकाया दु’’ तदेव षड्विधं द्रव्यं कालेन वियुक्तं रहितं ज्ञातव्याः पञ्चास्तिकायास्तु
पुनरिति ।।२३।।
पञ्चेति संख्या ज्ञाता तावदिदानीमस्तित्वं कायत्वं च निरूपयति : —
संति जदो तेणेदे अत्थित्ति भणंति जिणवरा जह्मा ।
काया इव बहुदेसा तह्मा काया य अत्थिकाया य ।।२४।।
गाथा २३
गाथार्थः — आ रीते जीव अने अजीवना प्रभेदथी द्रव्य छ प्रकारनां छे. काळद्रव्य
सिवाय बाकीनां पांच द्रव्योने अस्तिकाय जाणवां.
टीकाः — ‘‘एवं छब्भेयमिदं जीवाजीवप्पभेददो दव्वं उत्तं’’ आम पूर्वोक्त प्रकारे जीव
अने अजीवना प्रभेदथी आ छ प्रकारनां द्रव्य कह्यां छे. ‘‘कालविजुत्तं णादव्वा पंच अत्थिकाया
दु’’ ते ज छ प्रकारनां द्रव्यने काळ सिवाय पंचास्तिकाय तरीके जाणवां. २३.
पांच एवी संख्या तो जाणी; हवे तेना अस्तित्व अने कायत्वनुं निरूपण करे छेः —
ऐसैं द्रव्य कहे छह भेद, जीव - अजीवतणे, बिन - खेद;
काल बिना पण अस्ति जु काय, जानूं जिन भाषे समुदाय. २३.
एते ‘है’ ऐसें जिनदेव, भाषे अस्तिरूप स्वयमेव;
बहु प्रदेश काय जिम लखै, अस्तिकाय पांचूं इम अखै. २४.
७६ ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह