सन्ति यतः तेन एते अस्ति इति भणन्ति जिनवराः यस्मात् ।
काया इव बहुदेशाः तस्मात् कायाः च अस्तिकायाः च ।।२४।।
व्याख्या — ‘‘संति जदो तेणेदे अत्थित्ति भणंति जिणवरा’’ सन्ति विद्यन्ते यत एते
जीवाद्याकाशपर्यन्ताः पञ्च तेन कारणेनैतेऽस्तीति भणंति जिणवराः सर्वज्ञाः । ‘‘जह्मा काया
इव बहुदेसा तह्मा काया य’’ यस्मात्काया इव बहुप्रदेशास्तस्मात्कारणात्कायाश्च भणंति
जिनवराः । ‘‘अत्थिकाया य’’ एवं न केवलं पूर्वोक्तप्रकारेणास्तित्वेन युक्ता अस्तिसंज्ञास्तथैव
कायत्वेन युक्ताः कायसंज्ञा भवन्ति किन्तूभयमेलापकेनास्तिकायसंज्ञाश्च भवन्ति । इदानीं
संज्ञालक्षणप्रयोजनादिभेदेऽप्यस्तित्वेन सहाभेदं दर्शयति । तथाहि शुद्धजीवास्तिकाये
सिद्धत्वलक्षणः शुद्धद्रव्यव्यञ्जनपर्यायः, केवलज्ञानादयो विशेषगुणाः, अस्तित्व-
वस्तुत्वागुरुलघुत्वादयः सामान्यगुणाश्च । तथैवाव्याबाधानन्तसुखाद्यनन्तगुणव्यक्तिरूपस्य
कार्यसमयसारस्योत्पादो रागादिविभावरहितपरमस्वास्थ्यरूपस्य कारणसमयसारस्य
गाथा २४
गाथार्थः — कारण के तेओ विद्यमान छे, तेथी जिनवरोए एमने ‘अस्ति’ कह्यां
अने ए कायनी जेम बहुप्रदेशी छे, तेथी एमने ‘काय’ कह्यां. बन्ने मळीने ‘अस्तिकाय’
थाय छे.
टीकाः — ‘‘संति जदो तेणेदे अत्थित्ति भणंति जिणवरा’’ जीवथी आकाश सुधीनां पांच
द्रव्य विद्यमान छे ते कारणे एमने सर्वज्ञ जिनवरो ‘अस्ति’ कहे छे. ‘‘जह्मा काया इव बहुदेसा
तह्मा काया य’’ अने ते कायानी पेठे बहुप्रदेशी छे, तेथी जिनवरो तेमने ‘काय’ कहे छे.
‘‘अत्थिकाया य’’ आवी रीते पूर्वे कह्युं तेम ‘अस्तित्व’ वाळा होवाथी केवळ ‘अस्ति’ संज्ञा
नथी, तेमज ‘कायत्व’वाळा होवाथी केवळ ‘काय’ संज्ञा पण नथी; परंतु बन्नेना मेळापथी
‘अस्तिकाय’ संज्ञा छे.
हवे संज्ञा, लक्षण, प्रयोजन आदिना भेद होवा छतां पण अस्तित्वनी साथे (आ पांचे)
अभेद छे, एम बतावे छेः — शुद्ध जीवास्तिकायने विषे (मुक्तदशामां) सिद्धत्वलक्षणरूप
शुद्धद्रव्य - व्यंजन - पर्याय, केवळज्ञान आदि विशेष गुणो अने अस्तित्व, वस्तुत्व, अगुरुलघुत्व
वगेरे सामान्य गुणो छे, तथा (मुक्तदशामां) अव्याबाध अनंतसुखादि अनंत गुणनी
व्यक्ततारूप कार्य - समयसारनो उत्पाद, रागादि विभावरहित परमस्वास्थ्यरूप कारण -
समयसारनो व्यय अने ते बन्नेना आधारभूत परमात्मद्रव्यपणे ध्रौव्य छे; शुद्ध जीवास्तिकायने
षड्द्रव्य-पंचास्तिकाय अधिकार [ ७७