दिट्ठा । सिद्धेहि अणंतगुणा सव्वेण वितीदकालेण ।।१।। ओगाढगाढणिचिदो पोग्गलकाएहिं
सव्वदो लोगो । सुहमेहिं बाहरेहिं य णंताणंतेहिं विविधेहिं ।।२।।’’ अथ मतं मूर्त्तपुद्गलानां
विभागो भेदो भवतु नास्ति विरोधः, अमूर्त्ताखण्डस्याकाशद्रव्यस्य कथं विभागकल्पनेति ?
तन्न । रागाद्युपाधिरहितस्वसंवेदनप्रत्यक्षभावनोत्पन्नसुखामृतरसास्वादतृप्तस्य मुनियुगलस्यावस्थान-
क्षेत्रमेकमनेकं वा । यद्येकं, तर्हि द्वयोरेकत्वं प्राप्नोति, न च तथा । भिन्नं चेत्तदा
निर्विभागद्रव्यस्यापि विभागकल्पनमायातं घटाकाशपटाकाशमित्यादिवदिति ।।२७।। एवं
सूत्रपञ्चकेन पञ्चास्तिकायप्रतिपादकनामा तृतीयोऽन्तराधिकारः ।।
इति श्रीनेमिचन्द्रसैद्धान्तदेवविरचिते द्रव्यसंग्रहग्रन्थे नमस्कारादिसप्तविंशतिगाथा-
भिरन्तराधिकारत्रयसमुदायेन षड्द्रव्यपञ्चास्तिकायप्रतिपादकनामा प्रथमोधिकारः
समाप्तः ।
भूतकाळमां थयेला सर्व सिद्धोथी अनंतगुणा जीवो द्रव्यप्रमाणथी देखवामां आव्या१ छे. आ
लोक सर्व तरफथी विविध तथा अनंतानंत सूक्ष्म अने बादर पुद्गलोथी खीचोखीच
भर्यो२ छे. २.
शंकाः — मूर्त एवां पुद्गलोमां भेद हो, एमां विरोध नथी; परंतु अमूर्त अने
अखंड आकाशद्रव्यमां भेदकल्पना केवी रीते होई शके? समाधानः — ते शंका योग्य नथी.
रागादि उपाधिरहित, स्वसंवेदनप्रत्यक्षभावनाथी उत्पन्न सुखामृतना रसास्वादथी तृप्त बे
मुनिओने रहेवानुं क्षेत्र एक छे के अनेक (बे) छे? जो बन्नेने रहेवानुं क्षेत्र एक होय
तो बन्नेनुं एकपणुं थाय; पण एम तो छे नहि. अने जो कहो के बन्नेनुं निवासक्षेत्र जुदुं
छे, तो निर्विभाग एवा आकाशद्रव्यमां पण घटाकाश, पटाकाश इत्यादिनी जेम
विभागकल्पना सिद्ध थई. २७.
आ रीते पांच सूत्रोथी पंचास्तिकायनुं प्रतिपादन करनारो त्रीजो अंतराधिकार पूरो
थयो.
ए रीते श्री नेमिचन्द्रसिद्धान्तिदेव रचित द्रव्यसंग्रह ग्रंथमां नमस्कारादि सत्तावीस
गाथाओ द्वारा त्रण अंतराधिकारो वडे छ द्रव्य अने पंचास्तिकायनुं प्रतिपादन करनार प्रथम
अधिकार समाप्त थयो.
१. गोम्मटसार जीवकांड गाथा १९५.
२. पंचास्तिकाय गाथा १६४
८४ ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह