shubh ane ashubh karmonun Avavun, te ‘Asrav’ chhe. ‘बंधण’ bandharahit shuddhAtmatattvanI
upalabdhirUp bhAvanAthI bhraShTa1 thayel jIvane karmanA pradesho sAthe sanshleSh (sambandh) thAy
chhe, te ‘bandh’ chhe. ‘संवर’ karmanA Agamanane rokavAmAn samartha svAnubhavarUpe pariNamelA
jIvane shubhAshubh karmonA Agamanano nirodh te ‘samvar’ chhe. ‘णिज्जर’ shuddhopayoganI
bhAvanAnA sAmarthyathI nIras thayelAn karmapudgalonun ekadesh kharI javun, te ‘nirjarA’ chhe.
‘मोक्खो’ jIv ane pudgalanA sanshleSharUp bandhano nAsh karavAne samartha nij shuddhAtmAnI
upalabdhirUp pariNAm, te ‘mokSha’ chhe. ‘सपुण्णपावा जे’ je (uparokta AsravAdi padArtho)
puNya – pApasahit chhe. ‘ते वि समासेण पभणामो’ jem pahelAn jIv ane ajIv padArthonun
vyAkhyAn karyun chhe, tem te AsravAdi padArthone paN sankShepamAn kahIe chhIe. te kevA
chhe? ‘जीवाजीवविसेसाः’ jIv ane ajIvanA visheSho chhe — chaitanyabhAvarUp chhe, te jIvanA
visheSho chhe ane chaitanyanA abhAvarUp chhe, te ajIvanA visheSho chhe. ‘visheSh’no sho artha
chhe? ‘visheSh’ no artha paryAy chhe. chaitanyarUp ashuddha pariNAmo jIvanA (paryAyo) chhe,
achetanarUp karmapudgalanA paryAyo chhe, te ajIvanA (paryAyo) chhe. A rIte adhikAr
sUtrarUp gAthA pUrI thaI. 28.
कर्मागमनमास्रवः । ‘‘बंधण’’ बंधातीतशुद्धात्मतत्त्वोपलम्भभावनाच्युतजीवस्य कर्मप्रदेशैः सह
संश्लेषो बन्धः । ‘‘संवर’’ कर्मास्रवनिरोधसमर्थस्वसंवित्तिपरिणतजीवस्य शुभाशुभकर्मागमन-
संवरणं संवरः । ‘‘णिज्जर’’ शुद्धोपयोगभावनासामर्थ्येन नीरसीभूतकर्मपुद्गलानामेकदेशगलनं
निर्जरा । ‘‘मोक्खो’’ जीवपुद्गलसंश्लेषरूपबन्धस्य विघटने समर्थः स्वशुद्धात्मोपलब्धि-
परिणामो मोक्ष इति । ‘‘सपुण्णपावा जे’’ पुण्यपापसहिता ये, ‘‘ते वि समासेण पभणामो’’
यथा जीवाजीवपदार्थौ व्याख्यातौ पूर्वं तथा तानप्यास्रवादिपदार्थान् समासेण संक्षेपेण प्रभणामो
वयं; ते च कथंभूताः ? ‘‘जीवाजीवविसेसा’’ जीवाजीवविशेषाः । चैतन्यभावरूपा जीवस्य
विशेषाः । चैतन्याभावरूपा अजीवस्य विशेषाः । विशेषा इत्यस्य कोऽर्थः ? पर्यायाः । चैतन्याः
अशुद्धपरिणामा जीवस्य, अचेतनाः कर्मपुद्गलपर्याया अजीवस्येत्यर्थः । एवमधिकारसूत्रगाथा
गता ।।२८।।
1. ahIn mukhyapaNe mithyAdraShTi jIvone lIdhA chhe kemake, teo ‘shuddhAtmatattvanI upalabdhirUp bhAvanAthI bhraShTa
chhe.’ ashuddhanishchayanayathI je rAgAdirUp bhAvabandh chhe, te paN shuddhanishchayanayathI pudgalano ja bandh chhe.
dravyasangrah gAthA 16 TIkA.
96 ]
bRuhad – dravyasangrah