gAthAmAn bhAvasamvar1 ane dravyasamvaranun1 svarUp kahe chhe —
gAthA 34
gAthArtha — AtmAno je pariNAm karmanA Asravane rokavAmAn kAraN chhe, tene
bhAvasamvar kahe chhe ane je dravyAsravanun rokAvun te dravyasamvar chhe.
TIkA — ‘चेदणपरिणामो जो कम्मस्सासवणिरोहणे हेदू सो भावसंवरो खलु’ je
chetan pariNAm, kevo? karmonA Asravane rokavAmAn kAraN chhe te, kharekhar nishchayathI
bhAvasamvar chhe. ‘दव्वासवरोहणे अण्णो’ dravyakarmanA Asravano nirodh thatAn bIjo
dravyasamvar thAy chhe. te A rIte chhe — nishchayathI svatasiddha hovAthI anya kAraNanI
apekShArahit, avinashvar hovAthI nitya, param prakAsharUp svabhAv hovAthI svaparane
prakAshavAmAn samartha, anAdi – anant hovAthI Adi, madhya ane antarahit, draShTa, shrut
ane anubhavelA bhogonI AkAnkShArUp nidAnabandhAdi samasta rAgAdi vibhAvamaLathI
rahit hovAne lIdhe atyant nirmaL, paramachaitanyavilAsarUp lakShaN hovAthI
chiduchchhalanathI (chaitanyanA UchhaLavAthI) bharapUr, svAbhAvik paramAnand ek lakShaN
hovAthI paramasukhanI mUrti, Asravarahit sahaj svabhAv hovAthI sarva karmono samvar
चेतनपरिणामः यः कर्म्मणः आस्रवनिरोधने हेतुः ।
सः भावसंवरः खलु द्रव्यास्रवरोधनः अन्यः ।।३४।।
व्याख्या — ‘‘चेदणपरिणामो जो कम्मस्सासवणिरोहणे हेदू सो भावसंवरो
खलु’’ चेतनपरिणामो यः, कथंभूतः ? कर्मास्रवनिरोधने हेतुः स भावसंवरो भवति खलु
निश्चयेन । ‘‘दव्वासवरोहणे अण्णो’’ द्रव्यकर्मास्रवनिरोधने सत्यन्यो द्रव्यसंवर इति ।
तद्यथा — निश्चयेन स्वतः सिद्धत्वात्परकारणनिरपेक्षः, स चैवाविनश्वरत्वान्नित्यः
परमोद्योतस्वभावत्वात्स्वपरप्रकाशनसमर्थः, अनाद्यनन्तत्वादादिमध्यान्तमुक्तः, दृष्ट-
श्रुतानुभूतभोगाकांक्षारूपनिदानबन्धादिसमस्तरागादिविभावमलरहितत्वादत्यन्तनिर्मलः, परम-
चैतन्यविलासलक्षणत्वादुच्छलननिर्भरः, स्वाभाविकपरमानन्दैकलक्षणत्वात्परमसुखमूर्तिः,
निरास्रवसहजस्वभावत्वात्सर्वकर्मसंवरहेतुरित्युक्तलक्षणः परमात्मा तत्स्वभावभावेनोत्पन्नो योऽसौ
1bhAvasamvar ane dravyasamvaranI sharUAt chaturtha guNasthAnathI thAy chhe; ane chaudame guNasthAne Asravano
sarvathA abhAv thatAn sarvasamvar hoy chhe.
saptatattva-navapadArtha adhikAr [ 107