sAt rAju pahoLo chhe, te adhobhAgathI pahoLAI krame krame ghaTatAn jyAn madhyalok chhe, tyAn
ek rAju pahoLAI rahe chhe. pachhI madhyalokathI Unche krame krame vadhe chhe ane brahmalokanA
ante pAnch rAjunI pahoLAI thAy chhe, pachhI tenAthI AgaL pharIthI ghaTe chhe ane lokanA
chheDe te ek rAjunI pahoLAIvALo rahe chhe. te ja lokanA madhyabhAgamAn, khAnDaNiyAmAn
vachchovach nIche chhidravALI ek vAnsanI naLI mUkI hoy tevI, ek choras tras nADI chhe.
te ek rAju lAmbI - pahoLI ane chaud rAju UnchI chhe. tenA nIchenA bhAgamAn je sAt rAju
chhe te adholok sambandhI chhe. UrdhvabhAgamAn madhyalokanI UnchAI sambandhI ek lAkh
yojanapramAN sumeru parvatanI UnchAI sahit sAt rAju Urdhvalok sambandhI chhe.
have pachhI, adholokanun kathan kare chhe — adhobhAgamAn sumeru parvatane AdhArabhUt
ratnaprabhA nAmanI pahelI pRithvI chhe. te ratnaprabhA pRithvInI nIche nIche ekek rAjupramAN
AkAshamAn kramapUrvak sharkarAprabhA, vAlukAprabhA, pankaprabhA, dhUmaprabhA, tamaprabhA ane
mahAtamaprabhA nAmanI chha bhUmi chhe. tenI nIche ek rAjupramAN bhUmirahit kShetramAn nigodAdi
pAnch sthAvaro bharyA chhe. ratnaprabhA Adi pratyek pRithvIne ghanodadhi, ghanavAt ane tanuvAt
e traN vAyu AdhArabhUt chhe em jANavun. kaI pRithvImAn keTalA narakanAn bil (utpanna
thavAnAn sthAn) chhe te kramapUrvak kahe chhe. pahelI bhUmimAn trIs lAkh, bIjImAn pachIs lAkh,
trIjImAn pandar lAkh, chothImAn das lAkh, pAnchamImAn traN lAkh, chhaThThImAn navANu hajAr
क्रमहानिरूपेण हीयते यावन्मध्यलोक एकरज्जुप्रमाणविस्तारो भवति । ततो मध्यलोकादूर्ध्वं
क्रमवृद्ध्या वर्द्धते यावद् ब्रह्मलोकान्ते रज्जुपञ्चकविस्तारो भवति । ततश्चोर्ध्वं पुनरपि हीयते
यावल्लोकांते रज्जुप्रमाणविस्तारो भवति । तस्यैव लोकस्य मध्ये पुनरुदूखलस्य मध्याधोभागे
छिद्रे कृते सति निक्षिप्तवंशनालिकेव चतुष्कोणा त्रसनाडी भवति । सा चैकरज्जुविष्कम्भा
चतुर्दशरज्जूत्सेधा विज्ञेया । तस्यास्त्वधोभागे सप्तरज्जवोऽधोलोकसंबन्धिन्यः । ऊर्ध्वभागे
मध्यलोकोत्सेधसंबन्धिलक्षयोजनप्रमाणमेरूत्सेधः सप्तरज्जव ऊर्ध्वलोकसम्बन्धिन्यः ।
अतः परमधोलोकः कथ्यते । अधोभागे मेरोराधारभूता रत्नप्रभाख्या प्रथम पृथिवी ।
तस्या अधोऽधः प्रत्येकमेकैकरज्जुप्रमाणामाकाशं गत्वा यथाक्रमेण शर्करावालुकापङ्क-
धूमतमोमहातमः संज्ञा षड् भूमयो भवन्ति । तस्मादधोभागे रज्जुप्रमाणं क्षेत्रं भूमिरहितं
निगोदादिपञ्चस्थावरभृतं च तिष्ठति । रत्नप्रभादिपृथिवीनां प्रत्येकं घनोदधिघनवात-
तनुवातत्रयमाधारभूतं भवतीति विज्ञेयम् । कस्यां पृथिव्यां कति नरकबिलानि सन्तीति प्रश्ने
यथाक्रमेण कथयति — तासु त्रिंशत्पञ्चविंशतिपञ्चदशदशत्रिपञ्चोनैकनरकशतसहस्राणि पञ्च
130 ]
bRuhad – dravyasangrah