kShetramAn sthit chhe. ityAdi paramAgam kathit prakAre anek Ashcharyo samajavAn. te ja
merugajamAnthI dakShiN dishAmAn je ‘be – gajadant’ chhe, tenI vachamAn devakuru nAmanI uttam
bhogabhUminun kShetra uttarakurunI jem jANavun.
te ja meruparvatanI pUrva dishAmAn pUrva – pashchim bAvIs hajAr yojananA
vistAravALun vedIsahit bhadrashAl van chhe. tenAthI pUrva dishAmAn karma – bhUmi nAmanun pUrva
videh chhe. tyAn nIl nAmanA kulAchalanI dakShiN dishAmAn ane shItA nadInI uttare
meru pharatAn je kShetro chhe, temanA vibhAgonun kathan karavAmAn Ave chhe. te A rIte
chhe — merunI pUrva dishAmAn je pUrva bhadrashAl vananI vedikA chhe, tenI pUrva dishAmAn pratham
kShetra chhe, tyAr pachhI dakShiN – uttar lambAyelo vakShAr nAmano parvat chhe, tyAr pachhI
kShetra chhe, tyAr pachhI vibhangA nadI chhe, tenI AgaL kShetra chhe, tenI AgaL vakShAr
parvat chhe, tyAr pachhI kShetra chhe, tyAr pachhI paN vibhangA nadI chhe, tyAr pachhI kShetra
chhe, tyAr pachhI vakShAr parvat chhe, tyAr pachhI kShetra chhe, pachhI vibhangA nadI chhe, pachhI
kShetra chhe, pachhI vakShAr parvat chhe, pachhI kShetra chhe, tyAr pachhI pUrva samudranI pAse je
devAraNya nAmanun van chhe, tenI vedikA chhe. evI rIte nav bhInto vaDe ATh kShetro
jANavAn. temanAn kramapUrvak nAm kahevAmAn Ave chhe — kachchhA, sukachchhA, mahAkachchhA,
दशप्रकारकल्पवृक्षाः भोगभूमिक्षेत्रं व्याप्य तिष्ठन्तीत्यादिपरमागमोक्तप्रकारेणानेकाश्चर्याणि
ज्ञातव्यानि । तस्मादेव मेरुगजाद्दक्षिणदिग्विभागेन गजदन्तद्वयमध्ये देवकुरुसंज्ञमुत्तमभोग-
भूमिक्षेत्रमुत्तरकुरुवद्विज्ञेयम् ।
तस्मादेव मेरुपर्वतात्पूर्वस्यां दिशि पूर्वापरेण द्वाविंशतिसहस्रयोजनविष्कम्भं सवेदिकं
भद्रशालवनमस्ति । तस्मात्पूर्वदिग्भागे कर्मभूमिसंज्ञः पूर्वविदेहोऽस्ति । तत्र
नीलकुलपर्वताद्दक्षिणभागे शीतानद्या उत्तरभागे मेरोः प्रदक्षिणेन यानि क्षेत्राणि तिष्ठन्ति तेषां
विभागः कथ्यते । तथाहि — मेरोः पूर्वदिशाभागे या पूर्वभद्रशालवनवेदिका तिष्ठति तस्याः
पूर्वदिग्भागे प्रथमं क्षेत्रं भवति, तदनन्तरं दक्षिणोत्तरायतो वक्षारनामा पर्वतो भवति, तदनन्तरं
क्षेत्रं तिष्ठति, ततोऽप्यनन्तरं विभङ्गा नदी भवति, ततोऽपि क्षेत्रं, तस्मादपि
वक्षारपर्वतस्तिष्ठति, ततश्च क्षेत्रं, ततोऽपि विभङ्गा नदी, तदनन्तरं क्षेत्रं, ततः परं
वक्षारपर्वतोऽस्ति, तदनन्तरं क्षेत्रं, ततो विभङ्गा नदी, ततश्च क्षेत्रं, ततो वक्षारपर्वतस्ततः क्षेत्रं,
तदनन्तं पूर्वसमुद्रसमीपे यद्देवारण्यं तस्य वेदिका चेति नवभित्तिभिरष्टक्षेत्राणि ज्ञातव्यानि
।
तेषां क्रमेण नामानि कथ्यन्ते — कच्छा १, सुकच्छा २, महाकच्छा ३, कच्छावती ४,
saptatattva-navapadArtha adhikAr [ 143