Bruhad Dravya Sangrah-Gujarati (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 153 of 272
PDF/HTML Page 165 of 284

 

background image
gaganakhanDomAn gaman kare chhe, tethI 67 ane 5 (1835-1768=67; 1835
-1830=5) adhik bhAgothI nakShatrakhanDane bhAgavAthI je muhUrta Ave te muhUrta chandra ane
sUryanAn Asanna muhUrta jANavAn. arthAt ek nakShatra upar eTalA muhUrta sudhI chandra ane
sUryanI sthiti jANavI. A rIte A gAthA dvArA AgamamAn kahel kramathI bhinna-bhinna
divasono saravALo karavAthI traNaso chhAsaTh divaso thAy chhe. jyAre dvIpanI andarathI dakShiN
dishAnI bahAr sUrya gaman kare chhe, tyAre ekaso tyAsI divasone dakShiNAyan nAm maLe
chhe ane jyAre sUrya samudra taraphathI uttar dishAnI andaranA mArgomAn Ave chhe, tyAre bAkInA
ekaso tyAsI divasone uttarAyaN nAm maLe chhe. temAn jyAre dvIpanI andar karkaT sankrAntinA
divase dakShiNAyananI sharUAtamAn pratham mArganI paridhimAn sUrya hoy chhe, tyAre sUrya
vimAnanA Atapano pUrva
- pashchim vistAr chorANun hajAr pAnchaso pachIs yojan pramAN hoy
chhe em jANavun. te vakhate aDhAr muhUrtano divas ane bAr muhUrtanI rAtri thAy chhe. pachhI
tyAnthI krame krame AtapanI hAni thatAn be muhUrtanA ekasaThamA bhAgamAnthI ek bhAg jeTalo
dararoj divas ghaTe chhe. ane te lavaN samudranA antim mArgamAn mAh mahinAmAn
makarasankrAntinA uttarAyaNanA divase sUryavimAnanA Atapano pUrva - pashchim vistAr jaghanyapaNe
tresaTh hajAr soL yojan pramAN rahe tyAn sudhI ghaTe chhe. tevI ja rIte bAr muhUrtono
divas thAy chhe ane aDhAr muhUrtonI rAtri thAy chhe. anya visheSh vyAkhyAn lokavibhAg
vageremAnthI jANavun.
गाथासुत्रेणागमकथितक्रमेण पृथक् पृथगानीय मेलापके कृते सति षडधिक-
षष्टियुतत्रिशतसंख्यदिनानि भवन्ति । तस्य दिनसमूहार्धस्य यदा द्वीपाभ्यन्तराद्दक्षिणेन
बहिर्भागेषु दिनकरो गच्छति तदा दक्षिणायनसंज्ञा; यदा पुनः समुद्रात्सका-
शादुत्तरेणाभ्यन्तरमार्गेषु समायाति तदोत्तरायणसंज्ञेति । तत्र यदा द्वीपाभ्यन्तरे प्रथममार्गपरिधौ
कर्कटसंक्रान्तिदिने दक्षिणायनप्रारम्भे तिष्ठत्यादित्यस्तदा चतुर्णवतिसहस्रपञ्चविंशत्यधिक-
पञ्चयोजनशतप्रमाण उत्कर्षेणादित्यविमानस्य पूर्वापरेणातपविस्तारो ज्ञेयः । तत्र
पुनरष्टादशमुहूर्तैर्दिवसो भवति द्वादशमुहूर्तै रात्रिरिति । ततः क्रमेणातपहानौ सत्यां
मुहूर्तद्वयस्यैकषष्टिभागीकृतस्यैको भागो दिवसमध्ये दिनं प्रति हीयते यावल्लवण-
समुद्रेऽवसानमार्गे माघमासे मकरसंक्रान्तावुत्तरायणदिवसे त्रिषष्टिसहस्राधिकषोडशयोजनप्रमाणो
जघन्येनादित्यविमानस्य पूर्वापरेणातपविस्तारो भवति । तथैव द्वादशमुहूर्तैर्दिवसो
भवत्यष्टादशमुहूर्तै रात्रिश्चेति । शेषं विशेषव्याख्यानं लोकविभागादौ विज्ञेयम् ।
saptatattva-navapadArtha adhikAr [ 153