kram pramANe mithyAtva, rAg Adi vikalpamaLonA pratyAkhyAnathI – ‘parihArathI’ visheShapaNe
potAnA AtmAnI je ‘shuddhi’ arthAt nirmaLatA chhe, te parihAravishuddhi chAritra chhe.
have, sUkShmasAmparAy chAritranun kathan kare chhe — sUkShma atIndriy
nijashuddhAtmasamvedananA baLathI sUkShmalobh nAmanA sAmparAyano – kaShAyano jyAn pUrNapaNe
upasham ke kShay thAy chhe, te sUkShmasAmparAy chAritra chhe.
have, yathAkhyAt chAritranun kathan kare chhe — ‘yathA’ arthAt jevun sahaj
shuddhasvabhAvapaNAne lIdhe, niShkampapaNAne lIdhe, niShkaShAy (kaShAy vinAnun) AtmAnun svarUp
chhe tevun ja je ‘AkhyAt’ arthAt kahevAmAn Avyun chhe, te yathAkhyAt chAritra chhe.
have, sAmAyikAdi pAnch prakAranAn chAritranun guNasthAnasvAmitva kahe chhe — pramatta,
apramatta, apUrvakaraN ane anivRuttikaraN nAmanAn chAr guNasthAnomAn sAmAyikachAritra ane
chhedopasthApan chAritra hoy chhe. parihAravishuddhi chAritra pramatta ane apramatta — e be
guNasthAnomAn hoy chhe. sUkShmasAmparAy chAritra ek sUkShmasAmparAy (dashamA) guNasthAnamAn ja
hoy chhe. yathAkhyAt chAritra upashAntakaShAy, kShINakaShAy, sayogIjin ane ayogIjin
nAmanAn chAr guNasthAnomAn hoy chhe.
have, sanyamanA pratipakShanun kathan kare chhe. dArshanik Adi agiyAr pratimAnA
bhedavALun, sanyamAsanyam nAmanun deshachAritra ek pAnchamA guNasthAnamAn ja jANavun. asanyam
प्रत्याख्यानेन परिहारेण विशेषेण स्वात्मनः शुद्धिर्नैर्मल्यं परिहारविशुद्धिश्चारित्रमिति । अथ
सूक्ष्मसाम्परायचारित्रं कथयति । सूक्ष्मातीन्द्रियनिजशुद्धात्मसंवित्तिबलेन सूक्ष्मलोभाभिधान-
साम्परायस्य कषायस्य यत्र निरवशेषोपशमनं क्षपणं वा तत्सूक्ष्मसाम्परायचारित्रमिति । अथ
यथाख्यातचारित्रं कथयति — यथा सहजशुद्धस्वभावत्वेन निष्कम्पत्वेन निष्कषायमात्मस्वरूपं
तथैवाख्यातं कथितं यथाख्यातचारित्रमिति ।
इदानीं सामायिकादिचारित्रपञ्चकस्य गुणस्थानस्वामित्वं कथयति । प्रमत्ता-
प्रमत्तापूर्वानिवृत्तिसंज्ञगुणस्थानचतुष्टये सामायिकचारित्रं भवति छेदोपस्थापनं च, परिहार-
विशुद्धिस्तुप्रमत्ताप्रमत्तगुणस्थानद्वये, सूक्ष्मसांपरायचारित्रं पुनरेकस्मिन्नेव सूक्ष्मसाम्परायगुणस्थाने,
यथाख्यातचारित्रमुपशान्तकषायक्षीणकषायसयोगिजिनायोगिजिनाभिधानगुणस्थानचतुष्टये
भवतीति । अथ संयमप्रतिपक्षं कथयति — संयमासंयमसंज्ञं दार्शनिकाद्यैकादशभेदभिन्नं
देशचारित्रमेकस्मिन्नेव पञ्चमगुणस्थाने ज्ञातव्यम् । असंयमस्तु मिथ्यादृष्टिसासादन-
saptatattva-navapadArtha adhikAr [ 165