सिद्धपरमेष्ठिनमस्कार उचितस्तथापि व्यवहारनयमाश्रित्य प्रत्युपकारस्मरणार्थ-
मर्हत्परमेष्ठिनमस्कार एव कृतः । तथा चोक्तं — ‘‘श्रेयोमार्गस्य संसिद्धिः प्रसादात्परमेष्ठिनः ।
इत्याहुस्तद्गुणस्तोत्रं शास्त्रादौ मुनिपुङ्गवाः ।।’’ अत्र गाथापरार्धेन — ‘‘नास्तिकत्वपरिहारः
शिष्टाचारप्रपालनम् । पुण्यावाप्तिश्च निर्विघ्नं शास्त्रादौ तेन संस्तुतिः ।।’’ इति
श्लोककथितफलचतुष्टयं समीक्षमाणा ग्रन्थकाराः शास्त्रादौ त्रिधा देवतायै त्रिधा नमस्कारं
कुर्वन्ति । त्रिधा देवता कथ्यते । केन प्रकारेण ? इष्टाधिकृताभिमतभेदेन । इष्टः स्वकीयपूज्यः
(१) । अधिकृतः — ग्रन्थस्यादौ प्रकरणस्य वा नमस्करणीयत्वेन विवक्षितः (२) ।
अभिमतः — सर्वेषां लोकानां विवादं विना सम्मतः (३) । इत्यादिमङ्गलव्याख्यानं सूचितम् ।
chhe. (te jinavaravRuShabh dvArA kahevAmAn Avyun chhe.)
ahIn adhyAtmashAstramAn joke siddhaparameShThIne namaskAr karavo yogya chhe topaN
vyavahAranayano Ashray laIne upakArasmaraN karavAne mATe arhat – parameShThIne ja
namaskAr karyo chhe. vaLI kahyun paN chhe ke — 1‘‘arhat parameShThInA prasAdathI mokShamArganI
siddhi thAy chhe, tethI munivaroe shAstranA AdimAn arhat – parameShThInA guNonI stuti
karI chhe.’’
ahIn gAthAnA uttarArdhathI 2‘‘नास्तिकत्वपरिहारः शिष्टाचारप्रपालनम् । पुण्यावाप्तिश्च
निर्विघ्नं शास्त्रादौ तेन संस्तुतिः ।। ।।’’ [artha — nAstikatAno tyAg, shiShTAchAranun
pAlan, puNyanI prApti ane vighnavinAsh — A chAr lAbh mATe shAstranA ArambhamAn
iShTadevanI stuti karavAmAn Ave chhe.] A shlokamAn kahelAn chAr phaLo jANatA thakA
shAstrakAr shAstranA ArambhamAn traN prakAranA devane traN prakAre namaskAr kare chhe.
traN prakAre devanun kathan karavAmAn Ave chhe. kaI rIte? iShTa, adhikRut ane
abhimat — e traN bhedathI. (1) iShTa — potAnA dvArA pUjya te iShTa. (2)
adhikRut — grantha ke prakaraNanI sharUAtamAn namaskAr mATe je vivakShit hoy te. (3)
abhimat — sarve lokone vivAd vinA je mAnya hoy te.
A rIte mangalanun vyAkhyAn karyun.
1. AptaparIkShA shlok 2
2. shrI panchAstikAy gAthA 1nI tAtparyavRutti TIkAmAn AdhArarUpe shrI jayasenAchArye lIdhel chhe.
6 ]
bRuhad – dravyasangrah