मङ्गलमित्युपलक्षणम् । उक्तं च — ‘‘मंगलणिमित्तहेउं परिमाणं णाम तह य कत्तारं । वागरिय
छप्पि पच्छा वक्खाणउ सत्थमायरिओ ।।’’ ‘‘वक्खाणउ’’ व्याख्यातु, स कः ? ‘‘आयरिओ’’
आचार्यः । कं ? ‘‘सत्थं’’ शास्त्रं । ‘‘पच्छा’’ पश्चात् । किं कृत्वा पूर्वं ? ‘‘वागरिय’’
व्याकृत्य व्याख्याय । कान् ? ‘‘छप्पि’’ षडप्यधिकारान् । कथंभूतान् ? ‘‘मंगलणिमित्तहेउं
परिमाणं णाम तह य कत्तारं’’ मङ्गलं निमित्तं हेतुं परिमाणं नाम कर्तृसंज्ञामिति । इति
गाथाकथितक्रमेण मङ्गलाद्यधिकारषटकमपि ज्ञातव्यम् । गाथापूर्वार्धेन तु सम्बन्धाभिधेय-
प्रयोजनानि सूचितानि । कथमिति चेत् — विशुद्धज्ञानदर्शनस्वभावपरमात्मस्वरूपादिविवरणरूपो
वृत्तिग्रन्थो व्याख्यानम् । व्याख्ययेयं तु तत्प्रतिपादकसूत्रम् । इति व्याख्यानव्याख्येयसम्बन्धो
विज्ञेयः । यदेव व्याख्येयसूत्रमुक्तं तदेवाभिधानं वाचकं प्रतिपादकं भण्यते, अनन्तज्ञानाद्यनन्त-
ahIn mangal e upalakShaN-pad chhe. kahyun chhe ke —
१‘‘मंगलणिमित्तहेउं परिमाणं णाम तह य कत्तारं ।
वागरिय छप्पि पच्छा वक्खाणउ सत्थमायरिओ ।।’’
[artha — mangalAcharaN, (shAstra banAvavAnun) nimittakAraN, prayojan, parimAN, nAm
ane kartA — e chha adhikAronI vyAkhyA karIne pachhI AchArye shAstranun vyAkhyAn karavun.]
‘‘वक्खाणउ’’ vyAkhyAn karavun. koNe? ‘‘आयरिओ’’ AchArye. konun? ‘‘सत्थं’’ shAstranun.
‘‘पच्छा’’ pachhI. pahelAn shun karIne? ‘‘वागरिय’’ vyAkhyA karIne. konI? ‘‘छप्पि’’ chha
adhikAronI. kyA? ‘‘मङ्गलणिमित्तहेउं परिमाणं णाम तह य कत्तारं’’ mangal, nimitta, hetu,
parimAN, nAm ane kartA. — e rIte gAthAmAn kahyA pramANe mangal Adi chha adhikAr paN
jANavA.
gAthAnA pUrvArdhathI sambandh, abhidhey ane prayojan sUchavyAn chhe. kevI rIte? vishuddha
gnAnadarshan jeno svabhAv chhe evA paramAtmAnA svarUpAdinA vivaraNarUp je vRuttigranth te
vyAkhyAn chhe ane tenun pratipAdan karanAr je gAthAsUtra te vyAkhyey chhe. e rIte vyAkhyAn –
vyAkhyeyarUp sambandh jANavo. je vyAkhyA karavA yogya sUtra chhe te ja abhidhAn – vAchak –
pratipAdak kahevAy chhe; anantagnAnAdi anantaguNonA AdhArarUp paramAtmA Adino svabhAv
te abhidhey – vAchya – pratipAdya chhe. e rIte abhidhAn – abhidheyanun svarUp jANavun. vyavahArathI
1. ShaTkhanDAgam 1-7, panchAstikAy gAthA – 1, tAtparyavRutti TIkA shrI jayasenAchAryakRut, tiloyapaNNati
shlok 1-7
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr [ 7