सम्यक्त्वत्रयमध्ये कस्यां गतौ कस्य सम्यक्त्वस्य सम्भवोऽस्तीति कथयति —
‘‘१सौधर्मादिष्वसंख्याब्दायुष्कतिर्यक्षु नृष्वपि । रत्नप्रभावनौ च स्यात्सम्यक्त्वत्रयमङ्गिनाम् ।२।’’
कर्मभूमिजपुरुषे च त्रयं सम्भवति बद्धायुष्के लब्धायुष्केऽपि । किन्त्वौपशमिकपर्याप्तावस्थायां
महर्द्धिकदेवेष्वेव । ‘‘२शेषेषु देवतिर्यक्षु षट्स्वधः श्वभ्रभूमिषु । द्वौ वेदकोपशमकौ स्यातां
पर्याप्तदेहिनाम् ।३।’’ इति निश्चयव्यवहाररत्नत्रयात्मकमोक्षमार्गावयविनः प्रथमावयवभूतस्य
सम्यक्त्वस्य व्याख्यानेन गाथा गता ।।४१।।
अथ रत्नत्रयात्मकमोक्षमार्गद्वितीयावयवरूपस्य सम्यग्ज्ञानस्य स्वरूपं प्रतिपादयति —
jyotiShI, bhavanavAsI ane vyantaradevomAn, nIchenI chha narakanI pRithvIomAn, tiryanchomAn,
manuShya strIomAn ane devAnganAomAn samyagdraShTi utpanna thatA3 nathI.]’’
aupashamik, vedak ane kShAyik nAmanA traN samyaktvomAnthI kaI gatimAn kyun
samyaktva sambhave chhe, tenun kathan kare chhe — ‘‘saudharma3 Adi svargomAn, asankhya varShanA
AyuShyavALA tiryanchomAn, manuShyomAn ane ratnaprabhA pratham narakamAn traNe samyaktva hoy chhe.
2.’’ jemaNe AyuShya bAndhyun hoy ke na bAndhyun hoy tevA karmabhUminA manuShyomAn traNe
samyaktva hoy chhe, parantu aparyApta avasthAmAn aupashamik samyaktva maharddhik devomAn ja
hoy chhe. ‘‘शेषेषु देवतिर्यक्षु षट्स्वधः श्वभ्रभूमिषु । द्वौ वेदकोपशमकौ स्यातां पर्याप्तदेहिनाम् ।
[artha — bAkInA devo ane tiryanchomAn ane nIchenI chha narak bhUmiomAn paryApta jIvone
vedak ane upasham e be ja samyaktva hoy chhe.]’’
A rIte nishchay – vyavahAr4 ratnatrayAtmak mokShamArge je avayavI tenA pratham
avayavarUp samyaktvanun vyAkhyAn karanArI gAthA pUrI thaI. 41.
have, ratnatrayAtmak mokShamArganA bIjA avayavarUp samyaggnAnanun svarUp
१. नृभोगभूमितिर्यक्षु सौधर्मादिषु नाकिषु । आद्ययां श्वभ्रभूमौ च सम्यक्त्वत्रयमिष्यते ।।३००।।
२. शेष त्रिदशतिर्यक्षु षट्स्वधः श्वभ्रभूमिषु । पर्याप्तेषु द्वयं ज्ञेयं क्षायिकेण विनांगिषु ।।३०१।।
(अमितगति) पंचसंग्रह प्रथम परिच्छेद
3. shrI subhAShit ratnasandoh gAthA 829.
4. nishchay – vyavahAr ratnatray ek sAthe ja hoy chhe. vyavahArano har samay anshe abhAv thaI nishchay –
ratnatray vRuddhingat thAy chhe.
200 ]
bRuhad – dravyasangrah