hovAthI savikalpa chhe, topaN bAkInA anichchhit sUkShmavikalpono sadbhAv hovA chhatAn temanun
mukhyapaNun nathI te kAraNe nirvikalpa paN kahevAy chhe; tevI ja rIte svashuddhAtmAnA samvedanarUp
vItarAgasvasamvedanagnAn paN svasamvedananA ek AkArarUp vikalpamay hovAthI savikalpa chhe,
topaN bAhya – viShayonA anichchhit sUkShma vikalpono sadbhAv hovA chhatAn temanun mukhyapaNun
na hovAthI nirvikalpa paN kahevAy chhe. ahIn apUrva svasamvedananA AkArarUp antarmukh
pratibhAs hovA chhatAn bAhya viShayonA anichchhit sUkShma vikalpo paN chhe ja, te ja kAraNe
gnAn svaparaprakAshak paN siddha thAy1 chhe. jo A savikalpa - nirvikalpa ane svaparaprakAshak
gnAnanun vyAkhyAn Agam, adhyAtma ane tarkashAstrane anusarIne visheSharUpe karavAmAn Ave
to ghaNo vistAr thaI jAy. paN (dravyasangrah) adhyAtmashAstra hovAthI te vistAr karyo nathI.
A rIte ratnatrayAtmak mokShamArga je avayavI tenA bIjA avayavarUp gnAnanA
vyAkhyAn dvArA gAthA samApta thaI. 42.
have, vikalparahit sattAnun grahaN karanAr darshananun kathan kare chhe —
निर्विकल्पमपि भण्यते । यत एवेहापूर्वस्वसंवित्त्याकारान्तर्मुखप्रतिभासेऽपि बहिर्विषयानीहित-
सूक्ष्माविकल्पा अपि सन्ति तत एव कारणात् स्वपरप्रकाशकं च सिद्धम् । इदं तु
सविकल्पकनिर्विकल्पकस्य तथैव स्वपरप्रकाशकस्य ज्ञानस्य च व्याख्यानं यद्यागमाध्यात्मतर्क-
शास्त्रानुसारेण विशेषेण व्याख्यायते तदा महान् विस्तारो भवति । च चाध्यात्मशास्त्रत्वान्न कृत
इति ।
एवं रत्नत्रयात्मकमोक्षमार्गावयविनो द्वितीयावयवभूतस्य ज्ञानस्य व्याख्यानेन गाथा
गता ।।४२।।
अथ निर्विकल्पसत्ताग्राहकं दर्शनं कथयति : —
जं सामण्णं गहणं भावाणं णेव कट्टुमायारं ।
अविसेसिदूण अट्ठे दंसणमिदि भण्णए समए ।।४३।।
1. shrI samayasAr mokShaadhikAr gAthA 292 nI shrI jayasenAchArya kRut TIkA. pA. 383 – 384. (shrI
rAjachandra jain shAstramALA)
darshan avalokan, so judA, gahai vastu sAmAnyahi tadA;
vin AkAr visheShani hIn, jinamat bhAShai yon paravIn. 43.
206 ]
bRuhad – dravyasangrah