यदेकदेशप्रत्यक्षेण सविकल्पं जानाति तदवधिज्ञानम् । यत्पुनर्मनःपर्ययज्ञानावरण-
क्षयोपशमाद्वीर्यान्तरायक्षयोपशमाच्च स्वकीयमनोऽवलम्बनेन परकीयमनोगतं मूर्त्तमर्थमेकदेश-
प्रत्यक्षेण सविकल्पं जानाति तदीहामतिज्ञानपूर्वकं मनःपर्ययज्ञानम् । तथैव निजशुद्धात्म-
तत्त्वसम्यक्श्रद्धानज्ञानानुचरणलक्षणैकाग्रध्यानेन केवलज्ञानावरणादिघातिचतुष्टयक्षये सति
यत्समुत्पद्यते तदेकसमये समस्तद्रव्यक्षेत्रकालभावग्राहकं सर्वप्रकारोपादेयभूतं केवल-
ज्ञानमिति ।।५।।
अथ ज्ञानदर्शनोपयोगद्वयव्याख्यानस्य नयविभागेनोपसंहारः कथ्यते —
अट्ठ चदु णाणदंसण सामण्णं जीवलक्खणं भणियं ।
ववहारा सुद्धणया सुद्धं पुण दंसणं णाणं ।।६।।
(sAkArapaNe) je ekadesh pratyakSha jANe chhe te avadhignAn chhe.
je manaparyayagnAnAvaraNanA kShayopashamathI temaj vIryAntarAyanA kShayopashamathI potAnA
mananA avalamban dvArA bIjAnA manamAn rahel mUrta padArthane vikalpasahit (sAkArapaNe)
ekadeshapratyakSha jANe chhe, te ihAmatignAnapUrvakanun manaparyayagnAn chhe.
nij shuddhAtmatattvanAn samyak shraddhA - gnAn - chAritra jenun lakShaN chhe evA ekAgradhyAn
vaDe kevalagnAnAvaraNAdi chAr ghAtIkarmono nAsh thatAn je utpanna thAy chhe te, ek samayamAn
samasta dravya, kShetra, kAL ane bhAvane grahaN karanArun, sarva prakAre *upAdeyabhUt kevaLagnAn
chhe. 5
have, gnAn - darshan banne upayoganA vyAkhyAnano nayavibhAgathI upasanhAr kare
chhe —
* upAdey = grAhya; grahaN karavA yogya. upAdeyapaNun mukhyatve be prakAre kahevAmAn Ave chhe (1) jyAn
nij dhruv shuddhAtmA – gnAyakasvabhAv AtmA – upAdey kahevAmAn Ave, tyAn te ‘Ashray karavA yogya’ tarIke
upAdey samajavo. (2) jyAn kevaLagnAn, siddhatva vagere paryAyo upAdey kahevAmAn Ave, tyAn te paryAyo
‘pragaT karavA yogya’ tarIke upAdey samajavA. [ahIn e khyAlamAn rAkhavun ke siddhatvAdi paryAy ‘ pragaT
karavA’ no upAy nij dhruv shuddhAtmAno ‘Ashray levo’ te ja chhe.]
yah sAmAnya jIvakA chihna, nay vyavahAr batAyA gihna;
nishchay shuddha gnAn – darshanA, ling yathArath jinavar bhanAn. 6.
20 ]
bRuhad – dravyasangrah