पुढविजलतेयवाऊ वण्णफ्फ दी विविहथावरेइंदी ।
विगतिगचदुपंचक्खा तसजीवा होंति संखादी ।।११।।
पृथिवीजलतेजोवायुवनस्पतयः विविधस्थावरैकेन्द्रियाः ।
द्विकत्रिकचतुःपञ्चाक्षाः त्रसजीवाः भवन्ति शंखादयः ।।११।।
व्याख्या — ‘‘होंति’’ इत्यादिव्याख्यानं क्रियते । ‘‘होंति’’ अतीन्द्रियामूर्तनिजपरमात्म-
स्वभावानुभूतिजनितसुखामृतरसस्वभावमलभमानास्तुच्छमपीन्द्रियसुखमभिलषन्ति छद्मस्थाः,
तदासक्ताः सन्त एकेन्द्रियादिजीवानां घातं कुर्वन्ति तेनोपार्जितं यत्त्रसस्थावरनामकर्म
तदुदयेन जीवा भवन्ति । कथंभूता भवन्ति ? ‘‘पुढविजलतेयवाऊ वणफ्फ दी
विविहथावरेइंदी’’ पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतयः । कतिसंख्योपेता ? विविधा आगम-
कथितस्वकीयस्वकीयान्तर्भेदैर्बहुविधाः । स्थावरनामकर्मोदयेन स्थावरा, एकेन्द्रियजाति-
नामकर्मोदयेन स्पर्शेनेन्द्रिययुक्ता एकेन्द्रियाः, न केवलमित्थं भूताः स्थावरा भवन्ति ।
gAthA 11
gAthArtha — pRithvI, jaL, agni, vAyu ane vanaspati vagere vividh prakAranA sthAvar,
ekendriy jIvo chhe ane shankhAdi be, traN, chAr tathA pAnch indriyavALA tras jIvo chhe.
TIkA — ‘‘होंति’’ vagere padonI vyAkhyA karavAmAn Ave chhe. ‘‘होंति’ chhadmastha jIv,
atIndriy amUrta nijaparamAtmasvabhAvanI anubhUtithI utpanna sukharUpI amRutarasasvabhAvane
prApta na karatAn, indriyasukh tuchchha hovA chhatAn tenI abhilAShA kare chhe, temAn Asakta thaIne
ekendriyAdi jIvono ghAt kare chhe, te jIvaghAtathI upArjit tras ane sthAvar nAmakarmanA
udayathI jIvo thAy chhe. kevA thAy chhe? ‘‘पुढविजलतेयवाऊ वणफ्फ दी विविहथावरेइंदी’’ pRithvI,
jaL, tej, vAyu ane vanaspati — evA prakAranA chhe, AgamamAn kahelA potapotAnA anek
prakAranA avAntar bhedavALA chhe. sthAvar nAmakarmanA udayathI sthAvar, ekendriyajAti-
nAmakarmanA udayathI sparshendriyasahit ekendriy hoy chhe. teo mAtra AvA sthAvaro ja nathI
bhUmi tej jal vRukSha samIr, ekendriy thAvar ju sharIr;
be te chau paN indriy jIv, tras hai sankh Adi bhavanIv. 11.
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr [ 33
5