‘‘विगतिगचदुपंचक्खा तसजीवा’’ द्वित्रिचतुः पञ्चाक्षास्त्रसनामकर्मोदयेन त्रसजीवा भवन्ति । ते
च कथंभूताः ? ‘‘संखादी’’ शङ्खादयः । स्पर्शनरसनेन्द्रियद्वययुक्ताः । शङ्खशुक्तिकृम्यादयो
द्वीन्द्रियाः । स्पर्शनरसनघ्राणेन्द्रियत्रययुक्ताः कुन्थुपिपीलिकायूकामत्कुणादयस्त्रीन्द्रियाः,
स्पर्शनरसनघ्राणचक्षुरिन्द्रियचतुष्टययुक्ता दंशमशकमक्षिकाभ्रमादयश्चतुरिन्द्रियाः, स्पर्शन-
रसनघ्राणचक्षुःश्रोत्रेन्द्रियपञ्चयुक्ता मनुष्यादयः पञ्चेन्द्रिया इति । अयमत्रार्थः —
विशुद्धज्ञानदर्शनस्वभावनिजपरमात्मस्वरूपभावनोत्पन्नपारमार्थिकसुखमलभमाना इन्द्रिय-
सुखासक्ता एकेन्द्रियादिजीवानां वधं कृत्वा त्रसस्थावरा भवन्तीत्युक्तं पूर्वं
तस्मात्त्रसस्थावरोत्पत्तिविनाशार्थं तत्रैव परमात्मनि भावना कर्त्तव्येति ।।११।।
तदेव त्रसस्थावरत्वं चतुर्दशजीवसमासरूपेण व्यक्तीकरोति : —
समणा अमणा णेया पंचिंदिय णिम्मणा परे सव्वे ।
बादरसुहमेइंदी सव्वे पज्जत्त इदरा य ।।१२।।
thatA. ‘‘विगतिगचदुपंचक्खा तसजीवा’’ be, traN, chAr tathA pAnch indriyovALA, trasanAmakarmanA
udayathI, trasajIvo paN thAy chhe. te kevA chhe? ‘‘संखादी’’ shankh vagere. sparshan ane rasanA
— e be indriyavALA shankh, chhIp, kRumi vagere be indriy jIvo chhe; sparshan, rasanA,
ghrAN — e traN indriyovALA kanthavA, kIDI, jU , mAkaD vagere triindriy jIvo chhe; sparshanA,
rasanA, ghrAN ane chakShu e chAr indriyavALA DAns, machchhar, mAkhI, bhamarA vagere chaturindriy
jIvo chhe; sparshan, rasanA, ghrAN, chakShu ane shrotrendriy — e pAnch indriyavALA manuShyAdi
panchendriy jIvo chhe.
sArAnsh e chhe ke — vishuddhagnAnadarshanasvabhAvI nij paramAtmAnA svarUpanI bhAvanAthI
utpanna pAramArthik sukhane prApta na karatAn, indriyasukhamAn Asakta jIvo ekendriyAdi
jIvono vadh karIne tras ane sthAvar thAy chhe — em pUrve kahyun chhe, tethI tras ane sthAvaramAn
utpatti na thAy te mATe te ja paramAtmAmAn bhAvanA karavI joIe. 11.
have te ja tras ane sthAvarapaNun chaud jIvasamAsarUpe pragaT kare chhe —
man - bin ar man - sahit sujAn, panchendriy par sab man - hAni;
bAdar sUkSham ekahi akSha, sab paryApat itar pratyakSha. 12.
34 ]
bRuhad – dravyasangrah