सर्वपुद्गलसाधारणं, यथा च शुद्धबुद्धैकस्वभावसिद्धजीवे अनन्तचतुष्टयमतीन्द्रियं तथैव
शुद्धपुद्गलपरमाणुद्रव्ये रूपादिचतुष्टयमतीन्द्रियं, यथा रागादिस्नेहगुणेन कर्मबन्धावस्थायां
ज्ञानादिचतुष्टयस्याशुद्धत्वं तथा स्निग्धरूक्षत्वगुणेन द्वयणुकादिबन्धावस्थायां रूपादि-
चतुष्टयस्याशुद्धत्वं, यथा निःस्नेहनिजपरमात्मभावनाबलेन रागादिस्निग्धत्वविनाशे सत्यनंत-
चतुष्टयस्य शुद्धत्वं तथा जघन्यगुणानां बन्धो न भवतीति वचनात्परमाणुद्रव्ये स्निग्धरूक्षत्व-
गुणस्य जघन्यत्वे सति रूपादिचतुष्टयस्य शुद्धत्वमवबोद्धव्यमित्यभिप्रायः ।।१५।।
अथ पुद्गलद्रव्यस्य विभावव्यञ्जनपर्यायान्प्रतिपादयति : —
सद्दो बंधो सुहुमो थूलो संठाणभेदतमछाया ।
उज्जोदादवसहिया पुग्गलदव्वस्स पज्जाया ।।१६।।
शब्दः बन्धः सूक्ष्मः स्थूलः संस्थानभेदतमश्छायाः ।
उद्योतातपसहिताः पुद्गलद्रव्यस्य पर्यायाः ।।१६।।
shuddha – buddha – ek – svabhAvavALA siddha jIvamAn anantachatuShTay atIndriy chhe, tem ja shuddha pudgal
evA paramANudravyamAn rUpAdi chatuShTay atIndriy chhe. jem rAgAdi snehaguNathI karmabandhanI
avasthAmAn gnAnAdi chatuShTayanun ashuddhapaNun chhe, tem snigdha - rUkShatvaguNathI dvi – aNukAdi bandh
- avasthAmAn rUpAdi chatuShTayanun ashuddhapaNun chhe. jem sneharahit nijaparamAtmabhAvanAnA baLe
rAgAdi snigdhatvano vinAsh thatAn anantachatuShTay shuddha hoy chhe. tem ‘jaghanya guNono bandh
thato nathI’’ e vachan anusAr paramANudravyamAn snigdha-rUkShatvaguNanI jaghanyatA hotAn rUpAdi
chatuShTayanun shuddhapaNun hoy chhe, em jANavun. Avo abhiprAy chhe. 15.
have, pudgal dravyanA vibhAvavyanjanaparyAyonun pratipAdan kare chhe —
gAthA 16
gAthArtha — shabda, bandh, sUkShma, sthUL, sansthAn, bhed, tam, chhAyA, udyot ane
Atap pudgal dravyanA paryAyo chhe.
shabda bandh sUkSham aru thUl, sansathAn aru bhed samUl;
tam chhAyA AtAp ujAs, pudgal ke paryAy samAs. 16
58 ]
bRuhad – dravyasangrah