निश्चयेन पुनः पुद्गलस्वरूप एवेति । बन्धः कथ्यते — मृत्पिण्डादिरूपेण योऽसौ बहुधा बंधः
स केवलः पुद्गलबंधः, यस्तु कर्मनोकर्मरूपः स जीवपुद्गलसंयोगबंधः । किञ्च विशेष : —
कर्मबंधपृथग्भूतस्वशुद्धात्मभावनारहितजीवस्यानुपचरितासद्भूतव्यवहारेण द्रव्यबंधः, तथैवा-
शुद्धनिश्चयेन योऽसौ रागादिरूपो भावबंधः कथ्यते सोऽपि शुद्धनिश्चयनयेन पुद्गलबंध एव ।
बिल्वाद्यपेक्षया बदरादीनां सूक्ष्मत्वं, परमाणोः साक्षादिति; बदराद्यपेक्षया बिल्वादीनां स्थूलत्वं,
जगद्व्यापिनि महास्कन्धे सर्वोत्कृष्टमिति । समचतुरस्रन्यग्रोधसातिककुब्जवामन-
हुण्डभेदेनषट्प्रकारसंस्थानं यद्यपि व्यवहारनयेन जीवस्यास्ति तथाप्यसंस्थानाच्चिच्यमत्कार-
परिणतेर्भिन्नत्वान्निश्चयेन पुद्गलसंस्थानमेव; यद्यपि जीवादन्यत्र वृत्तत्रिकोणचतुष्कोणादि-
व्यक्ताव्यक्तरूपं बहुधा संस्थानं तदपि पुद्गल एव । गोधूमादिचूर्णरूपेण घृतखण्डादिरूपेण
बहुधा भेदो ज्ञातव्यः । दृष्टिप्रतिबन्धकोऽन्धकारस्तम इति भण्यते । वृक्षाद्याश्रयरूपा
te shabda pudgalasvarUp ja chhe.
have, bandhanun kathan karavAmAn Ave chhe — mATInA pinDAdirUpe je A anek prakArano
bandh chhe te to kevaL pudgalabandh ja chhe ane je karma – nokarmarUp bandh chhe te jIv ane
pudgalanA sanyogarUp bandh chhe. vaLI visheSha — karmabandhathI pRuthagbhUt svashuddhAtmAnI
bhAvanAthI rahit jIvane anupacharit asadbhUt vyavahArathI dravyabandh kahevAy chhe, tem ja
ashuddhanishchayanayathI je A rAgAdirUp bhAvabandh kahevAy chhe, te paN shuddhanishchayanayathI
pudgalabandh ja chhe.
bilvaphaL vagerenI apekShAe bor vagerenun sUkShmapaNun chhe ane paramANune sAkShAt
sUkShmapaNun chhe. bor vagerenI apekShAe bilva vagerenun sthULapaNun chhe ane traN lokamAn vyApta
mahAskandhane viShe sauthI adhik sthULatA chhe.
samachaturasra, nyagrodh, sAtik, kubjak, vAman ane hunDakanA bhedathI chha prakAranAn
sansthAn joke vyavahAranayathI jIvane chhe, topaN sansthAnarahit chaitanyachamatkAranI pariNatithI
bhinna hovAthI nishchayanayathI te sansthAn pudgalanAn ja chhe. jIvathI bhinna je koI goL,
trikoN, chatuShkoN Adi vyakta - avyaktarUp anek prakAranAn sansthAn chhe te paN pudgal ja
chhe. ghaun vagerenA chUrNarUp tathA ghI, khAnD AdirUp anek prakAranA (sansthAn) bhed jANavA.
draShTine rokanAr andhakArane ‘tam’ kahevAmAn Ave chhe.
60 ]
bRuhad – dravyasangrah