मनुष्यादिप्रतिबिम्बरूपा च छाया विज्ञेया । उद्योतश्चंद्रविमाने खद्योतादितिर्यग्जीवेषु च भवति ।
आतप आदित्यविमाने अन्यत्रापि सूर्यकांतमणिविशेषादौ पृथ्वीकाये ज्ञातव्यः । अयमत्रार्थः
— यथा जीवस्य शुद्धनिश्चयेन स्वात्मोपलब्धिलक्षणे सिद्धस्वरूपे स्वभावव्यञ्जनपर्याये
विद्यमानेऽप्यनादिकर्मबंधवशात् स्निग्धरूक्षस्थानीयरागद्वेषपरिणामे सति स्वाभाविकपरमानंदैक-
लक्षणस्वास्थ्यभावभ्रष्ट नरनारकादिविभावव्यञ्जनपर्याया भवन्ति तथा पुद्गलस्यापि निश्चयनयेन
शुद्धपरमाण्ववस्थालक्षणे स्वभावव्यञ्जनपर्याये सत्यपि स्निग्धरूक्षत्वाद्बंधो भवतीति
वचनाद्रागद्वेषस्थानीयबंधयोग्यस्निग्धरूक्षत्वपरिणामे सत्युक्तलक्षणाच्छब्दादन्येऽपि आगमोक्त-
लक्षणाआकुञ्चनप्रसारणदधिदुग्धादयो विभावव्यञ्जनपर्याया ज्ञातव्याः । एवमजीवाधिकारमध्ये
पूर्वसूत्रोदितरूपादिगुणचतुष्टययुक्तस्य तथैवात्र सूत्रोदितशब्दादिपर्यायसहितस्य संक्षेपेणाणुस्कंध-
भेदभिन्नस्य पुद्गलद्रव्यस्य व्याख्यानमुख्यत्वेन प्रथमस्थले गाथाद्वयं गतम् ।।१६।।
vRukShAdinA AshrayathI thanAr tathA manuShyAdinA paDachhAyArUp je chhe tene chhAyA jANavI.
chandranA vimAnamAn tathA AgiyA vagere tiryanch jIvomAn udyot hoy chhe.
sUryanA vimAnamAn ane bIje paN sUryakAnta maNi vagere visheSh prakAranA pRithvIkAyamAn
Atap jANavo.
sArAnsh e chhe ke — jevI rIte jIvane shuddhanishchayanayathI svAtmopalabdhi jenun lakShaN
chhe evA siddhasvarUp svabhAvavyanjanaparyAy vidyamAn hovA chhatAn, anAdi karmabandhanA vishe
snigdharUkShasthAnIy ( – jem pudgal ane pudgal vachchenA bandhamAn snigdharUkShatva nimittabhUt
hoy chhe tem jIv - pudgalanA bandhamAn je nimittabhUt hoy chhe evA – ) rAg - dveShapariNAm thatAn
svAbhAvik paramAnand jenun ek lakShaN chhe evA svAsthyabhAvathI bhraShTa nar - nArakAdi
vibhAvavyanjanaparyAyo thAy chhe; tevI rIte pudgalane paN nishchayanayathI shuddhaparamANurUp avasthA
jenun lakShaN chhe evo svabhAvavyanjanaparyAy hovA chhatAn, ‘snigdharUkShapaNAthI bandh thAy chhe’ e
vachanathI rAg - dveShasthAnIy bandhayogya snigdharUkShatvapariNAm thatAn, upar kahelA shabdAdikathI
anya paN, Agamokta lakShaNavALA sankoch - vistAr, dahIn - dUdh vagere vibhAvavyanjanaparyAyo
jANavA.
A rIte ajIv adhikArane viShe pUrvasUtramAn kahelA rUpAdi chAr guNayukta ane A
sUtramAn kahel shabdAdi paryAyasahit, aNu ane skandharUp bhedavALA pudgaladravyanA
sankShepavyAkhyAnanI mukhyatAthI pratham sthaLamAn be gAthAo pUrI thaI. 16.
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr [ 61