निष्क्रियोऽमूर्तो निष्प्रेरकोऽपि धर्मास्तिकायः स्वकीयोपादानकारणेन गच्छतां जीवपुद्गलानां
गतेः सहकारिकारणं भवति । लोकप्रसिद्धदृष्टान्तेन तु मत्स्यादीनां जलादिवदित्यभिप्रायः । एवं
धर्मद्रव्यव्याख्यानरूपेण गाथा गता ।।१७।।
अथाधर्मद्रव्यमुपदिशति : —
ठाणजुदाण अधम्मो पुग्गलजीवाण ठाणसहयारी ।
छाया जह पहियाणं गच्छंता णेव सो धरई ।।१८।।
स्थानयुतानां अधर्म्मः पुद्गलजीवानां स्थानसहकारी ।
छाया यथा पथिकानां गच्छतां नैव सः धरति ।।१८।।
व्याख्या — स्थानयुक्तानामधर्मः पुद्गलजीवानां स्थितेः सहकारिकारणं भवति । तत्र
दृष्टान्तः — छात्रा यथा पथिकानाम् । स्वयं गच्छतो जीवपुद्गलान् स नैव धरतीति ।
ane aprerak hovA chhatAn paN dharmadravya, potAnA upAdAnakAraNathI gati karatAn jIv ane
pudgalone gatimAn sahakArI kAraN chhe — jem mAchhalAn vagerene jaL vagere gamanamAn sahAyak
hovAnun lokaprasiddha draShTAnt chhe tem. Avo abhiprAy chhe.
A rIte dharmadravyanA vyAkhyAnarUpe A gAthA pUrI thaI. 17.
have, adharmadravya viShe kahe chhe —
gAthA 18
gAthArtha — sthitiyukta pudgal ane jIvone sthitimAn sahakArI kAraN adharmadravya
chhe; jem chhAnyo musApharone sthitimAn sahakArI chhe tem. gaman karatAn jIv ane pudgalone
adharmadravya sthir karatun nathI ja.
TIkA — sthitiyukta pudgal ane jIvone sthitimAn sahakArI kAraN adharmadravya
chhe. tyAn draShTAnta — jem chhAnyo musApharone sthitimAn sahakArI kAraN chhe tem. svayam gati
karatAn jIv ane pudgalone te sthir karatun nathI ja. te A rIte — svasamvedanathI utpanna
tiShThai pudgal jIv su jabai, thiti – sahakArI hoy su tabai;
chhAyA jim panthIkU jAni, dravya adharma, gaman na vibhAni. 18.
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr [ 63