व्याख्या — जीवादीनामवकाशदानयोग्यमाकाशं विजानीहि हे शिष्य ! किं विशिष्टं ?
‘‘जेण्हं’’ जिनस्येदं जैनं, जिनेन प्रोक्तं वा जैनम् । तच्च लोकाकाशभेदेन द्विविधमिति । इदानीं
विस्तरः — सहजशुद्धसुखामृतरसास्वादेन परमसमरसीभावेन भरितावस्थेषु केवल-
ज्ञानाद्यनन्तगुणाधारभूतेषु लोकाकाशप्रमितासंख्येयस्वकीयशुद्धप्रदेशेषु यद्यपि निश्चयनयेन
सिद्धास्तिष्ठन्ति, तथाप्युपचरितासद्भूतव्यवहारेण मोक्षशिलायां तिष्ठन्तीति भण्यते
इत्युक्तोऽस्ति । स च ईदृशो मोक्षो यत्र प्रदेशे परमध्यानेनात्मा स्थितः सन् कर्मरहितो भवति,
तत्रैव भवति नान्यत्र । ध्यानप्रदेशे कर्मपुद्गलान् त्यक्त्वा ऊर्ध्वगमनस्वभावेन गत्वा मुक्तात्मानो
यतो लोकाग्रे तिष्ठन्तीति तत उपचारेण लोकाग्रमपि मोक्षः प्रोच्यते, यथा
तीर्थभूतपुरुषसेवितस्थानमपि भूमिजलादिरूपमुपचारेण तीर्थं भवति । सुखबोधार्थं कथितमास्ते ।
यथा तथैव सर्वद्रव्याणि यद्यपि निश्चयनयेन स्वकीयप्रदेशेषु तिष्ठन्ति
तथाप्युपचरितासद्भूतव्यवहारेण लोकाकाशे तिष्ठन्तीत्यभिप्रायो भगवतां श्री नेमिचंद्र-
सिद्धान्तदेवानामिति ।।१९।।
TIkA — he shiShya! jIvAdine avakAsh ApavAnI yogyatA jenAmAn chhe tene
jinendrakathit AkAshadravya jAN. te lok ane alokarUp AkAshanA bhedathI be
prakAranun chhe.
have, eno vistAr kahevAmAn Ave chhe — sahaj shuddha sukhAmRutarasanA
AsvAdavALA paramasamarasIbhAvathI bharitAvastha, kevaLagnAnAdi anantaguNanA AdhArarUp,
lokAkAshapramAN asankhyAt nij shuddhapradeshomAn joke nishchayanayathI siddha bhagavanto rahe
chhe, topaN upacharit asadbhUt vyavahAranayathI ‘siddha bhagavAn mokShashilA upar rahe
chhe’ em kahevAy chhe; e pramANe pahelAn kahevAyun chhe. Avo mokSha je pradeshamAn
paramadhyAn vaDe AtmA sthir thaIne karmarahit thAy chhe, tyAn ja thAy chhe, bIje nahi;
dhyAn karavAnA sthAnamAn karmapudgalone chhoDIne Urdhvagaman svabhAvathI gati karIne
muktAtmAo lokAgre sthir thAy chhe, tethI upachArathI lokanA agrabhAgane paN mokSha
kahevAy chhe. tIrthasvarUp puruShe sevelun bhUmi – jaLAdirUp sthAn paN upachArathI tIrtha
(kahevAy) chhe. Am sahelAIthI bodh thavA mATe kahevAy chhe. tevI ja rIte sarva dravyo,
joke nishchayanayathI potAnA pradeshomAn rahe chhe topaN, upacharit asadbhUt vyavahAranayathI
lokAkAshamAn rahe chhe. Am, bhagavAn shrI nemichandra siddhAntidevano abhiprAy
jANavo. 19.
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr[ 65
9