सन्ति यतः तेन एते अस्ति इति भणन्ति जिनवराः यस्मात् ।
काया इव बहुदेशाः तस्मात् कायाः च अस्तिकायाः च ।।२४।।
व्याख्या — ‘‘संति जदो तेणेदे अत्थित्ति भणंति जिणवरा’’ सन्ति विद्यन्ते यत एते
जीवाद्याकाशपर्यन्ताः पञ्च तेन कारणेनैतेऽस्तीति भणंति जिणवराः सर्वज्ञाः । ‘‘जह्मा काया
इव बहुदेसा तह्मा काया य’’ यस्मात्काया इव बहुप्रदेशास्तस्मात्कारणात्कायाश्च भणंति
जिनवराः । ‘‘अत्थिकाया य’’ एवं न केवलं पूर्वोक्तप्रकारेणास्तित्वेन युक्ता अस्तिसंज्ञास्तथैव
कायत्वेन युक्ताः कायसंज्ञा भवन्ति किन्तूभयमेलापकेनास्तिकायसंज्ञाश्च भवन्ति । इदानीं
संज्ञालक्षणप्रयोजनादिभेदेऽप्यस्तित्वेन सहाभेदं दर्शयति । तथाहि शुद्धजीवास्तिकाये
सिद्धत्वलक्षणः शुद्धद्रव्यव्यञ्जनपर्यायः, केवलज्ञानादयो विशेषगुणाः, अस्तित्व-
वस्तुत्वागुरुलघुत्वादयः सामान्यगुणाश्च । तथैवाव्याबाधानन्तसुखाद्यनन्तगुणव्यक्तिरूपस्य
कार्यसमयसारस्योत्पादो रागादिविभावरहितपरमस्वास्थ्यरूपस्य कारणसमयसारस्य
gAthA 24
gAthArtha — kAraN ke teo vidyamAn chhe, tethI jinavaroe emane ‘asti’ kahyAn
ane e kAyanI jem bahupradeshI chhe, tethI emane ‘kAy’ kahyAn. banne maLIne ‘astikAy’
thAy chhe.
TIkA — ‘‘संति जदो तेणेदे अत्थित्ति भणंति जिणवरा’’ jIvathI AkAsh sudhInAn pAnch
dravya vidyamAn chhe te kAraNe emane sarvagna jinavaro ‘asti’ kahe chhe. ‘‘जह्मा काया इव बहुदेसा
तह्मा काया य’’ ane te kAyAnI peThe bahupradeshI chhe, tethI jinavaro temane ‘kAy’ kahe chhe.
‘‘अत्थिकाया य’’ AvI rIte pUrve kahyun tem ‘astitva’ vALA hovAthI kevaL ‘asti’ sangnA
nathI, temaj ‘kAyatva’vALA hovAthI kevaL ‘kAy’ sangnA paN nathI; parantu bannenA meLApathI
‘astikAy’ sangnA chhe.
have sangnA, lakShaN, prayojan AdinA bhed hovA chhatAn paN astitvanI sAthe (A pAnche)
abhed chhe, em batAve chhe — shuddha jIvAstikAyane viShe (muktadashAmAn) siddhatvalakShaNarUp
shuddhadravya - vyanjan - paryAy, kevaLagnAn Adi visheSh guNo ane astitva, vastutva, agurulaghutva
vagere sAmAnya guNo chhe, tathA (muktadashAmAn) avyAbAdh anantasukhAdi anant guNanI
vyaktatArUp kArya - samayasArano utpAd, rAgAdi vibhAvarahit paramasvAsthyarUp kAraN -
samayasArano vyay ane te bannenA AdhArabhUt paramAtmadravyapaNe dhrauvya chhe; shuddha jIvAstikAyane
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr [ 77