be padārtha chhe, tenun kāraṇ pūrvokta, 1vyavahār ane nishchayaratnatrayathī vilakṣhaṇ mithyādarshan –
gnān – chāritra e traṇ chhe. ā rīte hey ane upādeyatattvanun vyākhyān karavāmān āvatān
sātatattva ane navapadārtho svayamev siddha thayān.
have, kayā padārthano kartā koṇ chhe tenun kathan karavāmān āve chheḥ — nij nirañjan
shuddhātmabhāvanāthī utpanna param ānand jenun ek lakṣhaṇ chhe, tevā sukhāmr̥utanā rasāsvādathī
parāṅmukh jīv bahirātmā kahevāy chhe; te bahirātmā āsrav, bandh ane pāp — e traṇ
padārthono kartā thāy chhe; ane koī vakhate mithyātva ane kaṣhāyano mand uday hotān bhogonī
ākāṅkṣhā ādi nidānabandhathī bhāvikāḷamān pāpānubandhī puṇyapadārthano paṇ kartā thāy chhe.
je pūrvokta bahirātmāthī viparīt lakṣhaṇavāḷo samyagdraṣhṭi chhe te samvar, nirjarā ane
mokṣha — e traṇ padārthono kartā thāy chhe; jyāre te rāgādi vibhāvarahit paramasāmāyikamān
sthir thavāne shaktimān na hoy tyāre viṣhay - kaṣhāyothī utpanna durdhyānathī bachavā māṭe,
sansāranī sthitino chhed karato puṇyānubandhī tīrthaṅkar nāmakarmanī prakr̥iti vagere vishiṣhṭa
puṇyapadārthano paṇ kartā thāy chhe.
have, kartr̥utvanā viṣhayamān nayavibhāganun kathan kare chheḥ mithyādraṣhṭi jīvane
pudgaladravyanā paryāyarūp āsrav, bandh, puṇya ane pāpapadārthonun kartāpaṇun
कारणं पूर्वोक्तव्यवहारनिश्चयरत्नत्रयाद्विलक्षणं मिथ्यादर्शनज्ञानचारित्रयमिति । एवं
हेयोपादेयतत्त्वव्याख्याने कृते सति सप्ततत्त्वनवपदार्थाः स्वयमेव सिद्धाः ।
इदानीं कस्य पदार्थस्य कः कर्त्तेति कथ्यते — निजनिरञ्जनशुद्धात्मभावनोत्पन्न-
परमानन्दैकलक्षणसुखामृतरसास्वादपराङ्मुखो बहिरात्मा भण्यते । स चास्रवबन्धपापपदार्थत्रयस्य
कर्ता भवति । क्वापि काले पुनर्मन्दमिथ्यात्वमन्दकषायोदये सति भोगाकांक्षादिनिदानबंधेन
भाविकाले पापानुबंधिपुण्यपदार्थस्यापि कर्त्ता भवति । यस्तु पूर्वोक्तबहिरात्मनो विलक्षणः
सम्यग्दृष्टिः स संवरनिर्जरामोक्षपदार्थत्रयस्य कर्त्ता भवति । रागादिविभावरहितपरमसामायिके
यदा स्थातुं समर्थो न भवति तदा विषयकषायोत्पन्नदुर्ध्यानवञ्चनार्थं संसारस्थितिच्छेदं कुर्वन्
पुण्यानुबंधितीर्थंकरनामप्रकृत्यादिविशिष्ट पुण्यपदार्थस्यापि कर्ता भवति । कर्तृत्वविषये
नयविभागः कथ्यते । मिथ्यादृष्टेर्जीवस्य पुद्गलद्रव्यपर्यायरूपाणामास्रवबंधपुण्यपापपदार्थानां
saptatattva-navapadārtha adhikār [ 93
1. juoḥ — shrī samayasār gāthā 272 nī ātmakhyāti ṭīkā. (parāshrit vyavahāranay chhe.); shrī
samayasār gāthā 272 nī tātparyavr̥utti ṭīkāmān utthānikā (param – abhed – ratnatrayātmak
nirvikalpasamādhirūp nishchayanay vaḍe vikalpātmak vyavahāranay kharekhar bādhit karavāmān āve chhe.)