ṭīkāḥ — ‘‘मिच्छत्ताविरदिपमादजोगकोधादआe’’ mithyātva, avirati, pramād, yog
ane krodhādi kaṣhāy āsravanā bhed chhe. antaraṅgamān je vītarāg nijātmatattvanī
anubhūti ane ruchi viṣhe viparīt abhinivesh utpanna karāve chhe ane bahāramān
anyanā shuddhātmatattva vagere samasta dravyomān viparīt abhinivesh utpanna karāve chhe;
tene mithyātva kahe chhe.
antaraṅgamān nij paramātmasvarūpanī bhāvanāthī utpanna param sukhāmr̥utamān je
rati ( – līnatā) tenāthī vilakṣhaṇ ane bāhya - viṣhayamān avratarūp (arthāt vrat dhāraṇ
na karavāno bhāv) te avirati chhe.
antaraṅgamān pramādarahit shuddhātmānī anubhūtimān chalanarūp (chaḷapaṇārūp) ane
bāhya - viṣhayamān mūḷ ane uttaraguṇomān maḷ utpanna karanār te pramād chhe.
nishchayathī paramātmā niṣhkriy chhe, topaṇ tene vyavahārathī vīryāntarāyakarmanā
kṣhayopashamathī utpanna evo, man - vachan - kāyavargaṇāne avalambanāro, karmavargaṇānun grahaṇ
karavāmān hetubhūt evo ātmapradeshono je parispand hoy chhe; tene yog kahevāy chhe.
antaraṅgamān param – upashamamūrti, kevaḷagnānādi anantaguṇasvabhāvī paramātma-
svarūpamān kṣhobh utpanna karanār ane bāhya - viṣhayamān anya padārthonā sambandhathī krūratā
ādi āvesharūp, te krodhādi – kaṣhāy chhe.
e rīte, upar kahelā lakṣhaṇavāḷā pāñch āsravo chhe. ‘अथ’ have,
व्याख्या — ‘‘मिच्छत्ताविरदिपमादजोगकोधादओ’’ मिथ्यात्वाविरतिप्रमादयोगक्रोधादयः ।
अभ्यन्तरे वीतरागनिजात्मतत्त्वानुभूतिरुचिविषये विपरीताभिनिवेशजनकं बहिर्विषये तु
परकीयशुद्धात्मतत्त्वप्रभृतिसमस्तद्रव्येषु विपरीताभिनिवेशोत्पादकं च मिथ्यात्वं भण्यते ।
अभ्यन्तरे निजपरमात्मस्वरूपभावनोत्पन्नपरमसुखामृतरतिविलक्षणा बहिर्विषये पुनरव्रतरूपा
चेत्यविरतिः । अभ्यन्तरे निष्प्रमादशुद्धात्मानुभूतिचलनरूपः, बहिर्विषये तु मूलोत्तरगुणमल-
जनकश्चेति प्रमादः । निश्चयेन निष्क्रियस्यापि परमात्मनो व्यवहारेण वीर्यान्तरायक्षयोपशमोत्पन्नो
मनोवचनकायवर्गणावलम्बनः कर्मादानहेतुभूत आत्मप्रदेशपरिस्पन्दो योग इत्युच्यते । अभ्यन्तरे
परमोपशममूर्तिकेवलज्ञानाद्यनन्तगुणस्वभावपरमात्मस्वरूपक्षोभकारकाः बहिर्विषये तु परेषां
संबंधित्वेन क्रूरत्वाद्यावेशरूपाः क्रोधादयश्चेत्युक्तलक्षणाः पञ्चास्रवाः । ‘‘अथ’’ अथो
saptatattva-navapadārtha adhikār [ 99