gāthāmān bhāvasamvar1 ane dravyasamvaranun1 svarūp kahe chheḥ —
gāthā 34
gāthārthaḥ — ātmāno je pariṇām karmanā āsravane rokavāmān kāraṇ chhe, tene
bhāvasamvar kahe chhe ane je dravyāsravanun rokāvun te dravyasamvar chhe.
ṭīkāḥ — ‘चेदणपरिणामो जो कम्मस्सासवणिरोहणे हेदू सो भावसंवरो खलु’ je
chetan pariṇām, kevo? karmonā āsravane rokavāmān kāraṇ chhe te, kharekhar nishchayathī
bhāvasamvar chhe. ‘दव्वासवरोहणे अण्णो’ dravyakarmanā āsravano nirodh thatān bījo
dravyasamvar thāy chhe. te ā rīte chheḥ — nishchayathī svataḥsiddha hovāthī anya kāraṇanī
apekṣhārahit, avinashvar hovāthī nitya, param prakāsharūp svabhāv hovāthī svaparane
prakāshavāmān samartha, anādi – anant hovāthī ādi, madhya ane antarahit, draṣhṭa, shrut
ane anubhavelā bhogonī ākāṅkṣhārūp nidānabandhādi samasta rāgādi vibhāvamaḷathī
rahit hovāne līdhe atyant nirmaḷ, paramachaitanyavilāsarūp lakṣhaṇ hovāthī
chiduchchhalanathī (chaitanyanā ūchhaḷavāthī) bharapūr, svābhāvik paramānand ek lakṣhaṇ
hovāthī paramasukhanī mūrti, āsravarahit sahaj svabhāv hovāthī sarva karmono samvar
चेतनपरिणामः यः कर्म्मणः आस्रवनिरोधने हेतुः ।
सः भावसंवरः खलु द्रव्यास्रवरोधनः अन्यः ।।३४।।
व्याख्या — ‘‘चेदणपरिणामो जो कम्मस्सासवणिरोहणे हेदू सो भावसंवरो
खलु’’ चेतनपरिणामो यः, कथंभूतः ? कर्मास्रवनिरोधने हेतुः स भावसंवरो भवति खलु
निश्चयेन । ‘‘दव्वासवरोहणे अण्णो’’ द्रव्यकर्मास्रवनिरोधने सत्यन्यो द्रव्यसंवर इति ।
तद्यथा — निश्चयेन स्वतः सिद्धत्वात्परकारणनिरपेक्षः, स चैवाविनश्वरत्वान्नित्यः
परमोद्योतस्वभावत्वात्स्वपरप्रकाशनसमर्थः, अनाद्यनन्तत्वादादिमध्यान्तमुक्तः, दृष्ट-
श्रुतानुभूतभोगाकांक्षारूपनिदानबन्धादिसमस्तरागादिविभावमलरहितत्वादत्यन्तनिर्मलः, परम-
चैतन्यविलासलक्षणत्वादुच्छलननिर्भरः, स्वाभाविकपरमानन्दैकलक्षणत्वात्परमसुखमूर्तिः,
निरास्रवसहजस्वभावत्वात्सर्वकर्मसंवरहेतुरित्युक्तलक्षणः परमात्मा तत्स्वभावभावेनोत्पन्नो योऽसौ
1bhāvasamvar ane dravyasamvaranī sharūāt chaturtha guṇasthānathī thāy chhe; ane chaudame guṇasthāne āsravano
sarvathā abhāv thatān sarvasamvar hoy chhe.
saptatattva-navapadārtha adhikār [ 107