kṣhīṇakaṣhāy sudhīnā chha guṇasthānomān jaghanya, madhyam ane utkr̥uṣhṭa bhedathī vivakṣhit ekadesh
shuddhanayarūp shuddhopayog hoy chhe. tyān mithyādraṣhṭi (pratham) guṇasthānomān to samvar hoto
nathī, sāsādan vagere guṇasthānomān ‘mithyādraṣhṭi pratham guṇasthānamān soḷ prakr̥iti, bījāmān
pachīs, trījāmān shūnya, chothāmān das, pāñchamāmān chār, chhaṭhṭhāmān chha, sātamāmān ek,
āṭhamāmān be, trīs ane chār, navamāmān pāñch, dasamāmān soḷ ane sayogakevaḷī
(teramā)mān ek prakr̥itinī bandh vyuchchhitti thāy chhe.1’ ā rīte bandhavichchhed tribhaṅgīmān kahyā
pramāṇe kramathī upar adhikatāthī samvar jāṇavo.
shaṅkāḥ — ashuddhanishchayamān mithyādraṣhṭi ādi guṇasthānomān (ashubh, shubh ane
shuddha) traṇ upayoganun vyākhyān karyun; tyān ashuddhanishchayamān shuddhopayog kevī rīte ghaṭe chhe?
uttaraḥ — shuddhopayogamān shuddha – buddha – ekasvabhāvī nijātmā dhyey hoy chhe; te kāraṇe shuddha
dhyeyavāḷo hovāthī, shuddha avalambanavāḷo hovāthī ane shuddhātmasvarūpano sādhak hovāthī
shuddhopayog siddha thāy chhe. ane te ‘samvar’ shabdathī vāchya shuddhopayog sansāranā kāraṇabhūt
mithyātva rāgādi ashuddhaparyāyanī jem ashuddha nathī hoto tathā tenā phaḷarūp kevaḷagnānarūp
shuddhaparyāyanī jem shuddha paṇ nathī hoto, parantu te ashuddha ane shuddha (banne) paryāyothī
vilakṣhaṇ, shuddhātmānā anubhavarūp nishchayaratnatrayātmak, mokṣhanā kāraṇabhūt, ekadesh pragaṭ,
ekadesh āvaraṇarahit — evī trījī avasthārūp kahevāy chhe.
क्षीणकषायपर्यन्तं जघन्यमध्यमोत्कृष्टभेदेन विवक्षितैकदेशशुद्धनयरूपशुद्धोपयोगो वर्तते । तत्रैवं,
मिथ्यादृष्टिगुणस्थाने तावत् संवरो नास्ति, सासादनादिगुणस्थानेषु ‘‘सोलसपणवीसणभं
दसचउछक्केक्कबन्धवोछिण्णा । दुगतीसचदुरपुव्वेपणसोलस जोगिणो एक्को ।१।’’ इति
बन्धविच्छेदत्रिभङ्गीकथितक्रमेणोपर्युपरि प्रकर्षेण संवरो ज्ञातव्य इति । अशुद्धनिश्चयमध्ये
मिथ्यादृष्टयादिगुणस्थानेषूपयोगत्रयं व्याख्यातं, तत्राशुद्धनिश्चये शुद्धोपयोगः कथं घटते ? इति
चेत्तत्रोत्तरं — शुद्धोपयोगे शुद्धबुद्धैकस्वभावो निजात्मा ध्येयस्तिष्ठति तेन कारणेन
शुद्धध्येयत्वाच्छुद्धावलम्बनत्वाच्छुद्धात्मस्वरूपसाधकत्वाच्च शुद्धोपयोगो घटते । स च
संवरशब्दवाच्यः शुद्धोपयोगः संसारकारणभूतमिथ्यात्वरागाद्यशुद्धपर्यायवदशुद्धो न भवति तथैव
फलभूतकेवलज्ञानलक्षण शुद्धपर्यायवत् शुद्धोऽपि न भवति किन्तु ताभ्यामशुद्धशुद्धपर्यायाभ्यां
विलक्षणं शुद्धात्मानुभूतिरूपनिश्चयरत्नत्रयात्मकं मोक्षकारणमेकदेशव्यक्तिरूपमेकदेशनिरावरणं च
तृतीयमवस्थान्तरंभण्यते ।
1. gommaṭasār karmakāṇḍ gāthā 94.
saptatattva-navapadārtha adhikār [ 109