ja javānī shakti chhe. visheṣh — jo koī jīv satat narakamān jāy to pratham pr̥ithvīmān āṭh
vār, bījīmān sāt vār, trījīmān chha vār, chothīmān pāñch vār, pāñchamīmān chār vār,
chhaṭhṭhīmān traṇ vār ane sātamīmān be vār ja jaī shake chhe. parantu sātamī narakamānthī
nīkaḷelo jīv pharī ekavār te ja athavā bījī koī narakamān jāy chhe evo niyam chhe.
narakamānthī nīkaḷelā jīvo baḷadev, vāsudev, prativāsudev ane chakravartī nāmanā shalākā
puruṣho thatā nathī. chothī narakamānthī nīkaḷel jīv tīrthaṅkar, pāñchamīmānthī nīkaḷel jīv
charamasharīrī, chhaṭhṭhīmānthī nīkaḷel jīv bhāvaliṅgī muni ane sātamīmānthī nīkaḷel jīv
shrāvak thato nathī. to shun thāy chhe? ‘‘
1narakamānthī āvelā jīvo karmabhūmimān sañgnī, paryāpta
tathā garbhaj manuṣhya ke tiryañch thāy chhe. sātamī narakamānthī āvelo jīv tiryañch ja thāy
chhe.’’2
have, nārakīonān duḥkhanun kathan kare chheḥ — te ā pramāṇe — vishuddha gnān – darshan
jeno svabhāv chhe, evā nij paramātmatattvanān samyakshraddhān – gnān – anuṣhṭhānanī bhāvanāthī
utpanna nirvikār paramānand jenun ek lakṣhaṇ chhe, evā sukhāmr̥utanā rasāsvādarahit ane
pāñch indriyanā viṣhayasukhanā āsvādamān lampaṭ evā mithyādraṣhṭi jīvoe je narak - āyu
ane narak - gati ādi pāpakarma upārjit karyun hoy chhe, tenā udayathī te narakamān utpanna
thaīne chār pr̥ithvīomān tīvra uṣhṇatānun duḥkh, pāñchamī narakanā uparanā traṇ chaturthānsh
सप्तम्यां तु कर्मभूमिजमनुष्याणां मत्स्यानामेव । किञ्च — यदि कोऽपि निरन्तरं नरके गच्छति
तदा पृथिवीक्रमेणाष्टसप्तषट्पञ्चचतुस्त्रिद्विसंख्यवारानेव । किन्तु सप्तमनरकादागताः पुनरप्येक-
वारं तत्रान्यत्र वा नरके गच्छन्तीति नियमः । नरकादागता जीवा बलदेववासुदेवप्रतिवासुदेव-
चक्रवर्तिसंज्ञाः शलाकापुरुषाः न भवन्ति । चतुर्थपञ्चमषष्ठसप्तमनरकेभ्यः समागताः क्रमेण
तीर्थंकरचरमदेहभावसंयतश्रावका न भवन्ति । तर्हि किं भवन्ति ? ‘‘णिरयादो णिस्सरिदो
णरतिरिए कम्मसण्णिपज्जत्ते । गब्भभवे उप्पज्जदि सत्तमणिरयादु तिरिएव ।।१।।’’
इदानीं नारकदुःखानि कथ्यन्ते । तद्यथा — विशुद्धज्ञानदर्शनस्वभावनिजपरमात्मतत्त्व-
सम्यक्श्रद्धानज्ञानानुष्ठानभावनोत्पन्ननिर्विकारपरमानन्दैकलक्षणसुखामृतरसास्वादरहितैः
पञ्चेन्द्रियविषयसुखास्वादलम्पटैर्मिथ्यादृष्टिजीवैर्यदुपार्जितं नरकायुर्नरकगत्यादिपापकर्म तदुदयेन
नरके समुत्पद्य पृथिवीचतुष्टये तीव्रोष्णदुःखं, पञ्चम्यां पुनरुपरितनत्रिभागे तीव्रोष्ण-
1. trilokasār gāthā. 203.2.trilokasār gāthā. 207.
134 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah