Bruhad Dravya Sangrah-Gujarati (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 151 of 272
PDF/HTML Page 163 of 284

 

background image
tārā, sūrya, chandra, nakṣhatra, budh, shukra, br̥uhaspati, maṅgaḷ ane shanishcharanān vimān chhe. 1.’’
te jyotiṣhī devo aḍhīdvīpamān merunī pradakṣhiṇā karīne nirantar paribhramaṇ kare chhe. tyān ghaḍī,
prahar, divasādirūp sthūḷ vyavahārakāḷ; samay, nimiṣhādi sūkṣhma vyavahār kāḷanī jem joke
samay, ghaḍī ādi vivakṣhit bhedothī rahit, anādi anant kāḷāṇu dravyamay nishchayakāḷarūp
upādānathī utpanna thāy chhe, topaṇ nimittabhūt kumbhār vaḍe upādānarūpī māṭīnā piṇḍamānthī
banel ghaḍānī jem chandra, sūrya ādi jyotiṣhī devonān vimānonā gaman – āgamanathī e
vyavahārakāḷ pragaṭ thāy chhe tathā jaṇāy chhe, te kāraṇe upachārathī te jyotiṣhī devothī
karāyelo chhe, em kahevāy chhe. nishchayakāḷ to, kumbhāranā chākaḍānā bhramaṇamān nīchenī khīlī
bahiraṅg sahakārī thāy chhe tem, te vimānonā gamanarūp pariṇāmanun bahiraṅg sahakārī
kāraṇ thāy chhe.
have, aḍhīdvīpamān chandra ane sūryanī saṅkhyā kahe chhe. te ā pramāṇe — jambūdvīpamān be
chandra ane be sūrya chhe, lavaṇodak samudramān chār chandra ane chār sūrya chhe. dhātakīkhaṇḍ dvīpamān
bār chandra ane bār sūrya chhe, kālodak samudramān bentāḷīs chandra ane bentāḷīs sūrya chhe,
puṣhkarārdhadvīpamān bonter chandra ane bonter sūrya chhe.
tyārapachhī bharat ane airāvat kṣhetramān sthit jambūdvīpanā chandra ane sūryanun thoḍun varṇan
दस सीदी चउदुगं तु तिचउक्कं । तारारविससिरिक्खा बुहभग्गवअंगिरारसणी ।१।’’ ते च
ज्योतिष्कदेवा अर्धतृतीयद्वीपेषु निरंतरं मेरोः प्रदक्षिणेन परिभ्रमणगतिं कुर्वन्ति । तत्र
घटिकाप्रहरदिवसादिरूपः स्थूलव्यवहारकालः समयनिमिषादिसूक्ष्मव्यवहारकालवत् यद्यप्यनादि-
निधनेन समयघटिकादिविवक्षितविकल्परहितेनकालाणुद्रव्यरूपेण निश्चयकालेनोपादानभूतेन
जन्यते तथापि चन्द्रादित्यादिज्योतिष्कदेवविमानगमनागमनेन कुम्भकारेण निमित्तभूतेन
मृत्पिण्डोपादानजनितघट इव व्यज्यते प्रकटीक्रियते ज्ञायते तेन कारणेनोपचारेण
ज्योतिष्कदेवकृत इत्यभिधीयते । निश्चयकालस्तु तद्विमानगतिपरिणतेर्बहिरङ्गसहकारिकारणं
भवति कुम्भकारचक्रभ्रमणस्याधस्तनशिलावदिति ।
इदानीमर्धतृतीयद्वीपेषु चन्द्रादित्यसंख्या कथ्यते । तथाहि — जम्बूद्वीपे चन्द्रद्वयं सूर्यद्वयं
च, लवणोदे चतुष्टयं, धातकीखण्डद्वीपे द्वादश चन्द्रादित्याश्च, कालोदकसमुद्रे
द्विचत्वारिंशच्चन्द्रादित्याश्च, पुष्करार्धे द्वीपे द्वासप्ततिचन्द्रादित्याः चेति । ततः परं
भरतैरावतस्थितजम्बूद्वीपचन्द्रसूर्ययोः किमपि विवरणं क्रियते । तद्यथा — जम्बूद्वीपाभ्यन्तरे
saptatattva-navapadārtha adhikār [ 151