मङ्गलमित्युपलक्षणम् । उक्तं च — ‘‘मंगलणिमित्तहेउं परिमाणं णाम तह य कत्तारं । वागरिय
छप्पि पच्छा वक्खाणउ सत्थमायरिओ ।।’’ ‘‘वक्खाणउ’’ व्याख्यातु, स कः ? ‘‘आयरिओ’’
आचार्यः । कं ? ‘‘सत्थं’’ शास्त्रं । ‘‘पच्छा’’ पश्चात् । किं कृत्वा पूर्वं ? ‘‘वागरिय’’
व्याकृत्य व्याख्याय । कान् ? ‘‘छप्पि’’ षडप्यधिकारान् । कथंभूतान् ? ‘‘मंगलणिमित्तहेउं
परिमाणं णाम तह य कत्तारं’’ मङ्गलं निमित्तं हेतुं परिमाणं नाम कर्तृसंज्ञामिति । इति
गाथाकथितक्रमेण मङ्गलाद्यधिकारषटकमपि ज्ञातव्यम् । गाथापूर्वार्धेन तु सम्बन्धाभिधेय-
प्रयोजनानि सूचितानि । कथमिति चेत् — विशुद्धज्ञानदर्शनस्वभावपरमात्मस्वरूपादिविवरणरूपो
वृत्तिग्रन्थो व्याख्यानम् । व्याख्ययेयं तु तत्प्रतिपादकसूत्रम् । इति व्याख्यानव्याख्येयसम्बन्धो
विज्ञेयः । यदेव व्याख्येयसूत्रमुक्तं तदेवाभिधानं वाचकं प्रतिपादकं भण्यते, अनन्तज्ञानाद्यनन्त-
ahīn maṅgal e upalakṣhaṇ-pad chhe. kahyun chhe ke —
१‘‘मंगलणिमित्तहेउं परिमाणं णाम तह य कत्तारं ।
वागरिय छप्पि पच्छा वक्खाणउ सत्थमायरिओ ।।’’
[arthaḥ — maṅgalācharaṇ, (shāstra banāvavānun) nimittakāraṇ, prayojan, parimāṇ, nām
ane kartā — e chha adhikāronī vyākhyā karīne pachhī āchārye shāstranun vyākhyān karavun.]
‘‘वक्खाणउ’’ vyākhyān karavun. koṇe? ‘‘आयरिओ’’ āchārye. konun? ‘‘सत्थं’’ shāstranun.
‘‘पच्छा’’ pachhī. pahelān shun karīne? ‘‘वागरिय’’ vyākhyā karīne. konī? ‘‘छप्पि’’ chha
adhikāronī. kyā? ‘‘मङ्गलणिमित्तहेउं परिमाणं णाम तह य कत्तारं’’ maṅgal, nimitta, hetu,
parimāṇ, nām ane kartā. — e rīte gāthāmān kahyā pramāṇe maṅgal ādi chha adhikār paṇ
jāṇavā.
gāthānā pūrvārdhathī sambandh, abhidhey ane prayojan sūchavyān chhe. kevī rīte? vishuddha
gnānadarshan jeno svabhāv chhe evā paramātmānā svarūpādinā vivaraṇarūp je vr̥uttigranth te
vyākhyān chhe ane tenun pratipādan karanār je gāthāsūtra te vyākhyey chhe. e rīte vyākhyān –
vyākhyeyarūp sambandh jāṇavo. je vyākhyā karavā yogya sūtra chhe te ja abhidhān – vāchak –
pratipādak kahevāy chhe; anantagnānādi anantaguṇonā ādhārarūp paramātmā ādino svabhāv
te abhidhey – vāchya – pratipādya chhe. e rīte abhidhān – abhidheyanun svarūp jāṇavun. vyavahārathī
1. ṣhaṭkhaṇḍāgam 1-7, pañchāstikāy gāthā – 1, tātparyavr̥utti ṭīkā shrī jayasenāchāryakr̥ut, tiloyapaṇṇati
shlok 1-7
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 7