कर्मकर्तृस्थापनं सांख्यं प्रति, स्वदेहप्रमितिस्थापनं नैयायिकमीमांसकसांरन्यत्रयं प्रति,
कर्मभोक्तृत्वव्याख्यानं बौद्धं प्रति, संसारस्थव्याख्यानं सदाशिवं प्रति, सिद्धित्वव्याख्यानं
भट्टचार्वाकद्वयं प्रति, ऊर्ध्वगतिस्वभावकथनं मांडलिकग्रन्थकारं प्रति, इति मतार्थो ज्ञातव्यः ।
आगमार्थः पुनः ‘‘अस्त्यात्मानादिबद्धः’’इत्यादि प्रसिद्ध एव । शुद्धनयाश्रितं
जीवस्वरूपमुपादेयम् शेषं च हेयम् । इति हेयोपादेयरूपेण भावार्थोऽप्यवबोद्धव्यः । एवं
शब्दनयमतागमभावार्थो यथासम्भवं व्याख्यानकाले सर्वत्र ज्ञातव्यः । इति
जीवादिनवाधिकारसूचनसूत्रगाथा ।।२।।
अतः परं द्वादशगाथाभिर्नवाधिकारान् विवृणोति । तत्रादौ जीवस्वरूपं कथयति : —
तिक्काले चदुपाणा इंदियबलमाउआणपाणो य ।
ववहारा सो जीवो णिच्छयणयदो दु चेदणा जस्स ।।३।।
chhe, jīvanā amūrtapaṇānun sthāpan bhaṭṭa ane chārvāk e be pratye chhe. ‘jīv karmano kartā chhe’
e sthāpan sāṅkhya pratye chhe, ‘jīv svadehapramāṇ chhe’ e sthāpan naiyāyik, mīmānsak ane
sāṅkhya — e traṇ pratye chhe, ‘jīv karmano bhoktā chhe’ e vyākhyān bauddha pratye chhe, jīvanā
sansārasthapaṇānun vyākhyān sadāshiv pratye chhe. jīvanā siddhatvanun vyākhyān bhaṭṭa ane
chārvāk — e be pratye chhe, jīvanā ūrdhvagaman – svabhāvanun vyākhyān māṇḍalik granthakār pratye
chhe. ā rīte matārtha jāṇavo.
‘ātmā anādithī bandhāyelo chhe’ ityādi āgamārtha to prasiddha ja chhe.
‘shuddhanayāshrit jīvasvarūp upādey chhe ane bījun badhun hey chhe’ — em hey-
upādeyarūpe bhāvārtha paṇ jāṇavo.
ā rīte shabdārtha, nayārtha, matārtha, āgamārtha ane bhāvārtha yathāsambhav vyākhyānakāḷe
sarvatra jāṇavā.
ā rīte jīvādi nav adhikāronun sūchan karanārī ā sūtragāthā chhe. 2.
have, bār gāthāo dvārā nav adhikāronun vivaraṇ kare chhe. temān pratham jīvanun
svarūp kahe chheḥ —
tīn kālamen jīvan jās, indriy bal āyuṣh uchchhās;
chyāri prāṇ vyavahārain jīv, nishchayanay chetanā sadīv. 3.
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 11