इत्युपचरितसंज्ञाशुद्धसद्भूतव्यवहारलक्षणम् । ‘मदीयो देहमित्यादि’ संश्लेषसंबन्धसहितपदार्थः
पुनरनुपचरितसंज्ञासद्भूतव्यवहारलक्षणम् । यत्र तु संश्लेषसंबन्धो नास्ति तत्र ‘मदीयः पुत्र
इत्यादि’ उपचरिताभिधानासद्भूतव्यवहारलक्षणमिति नयचक्रमूलभूतं संक्षेपेण नयषटकं ज्ञातव्य
मिति ।।३।।
अथ गाथात्रयपर्यन्तं ज्ञानदर्शनोपयोगद्वयं कथ्यते । तत्र प्रथमगाथायां मुख्यवृत्त्या
दर्शनोपयोगव्याख्यानं करोति । यत्र मुख्यत्वमिति वदति तत्र यथासम्भवमन्यदपि विवक्षितं
लभ्यत इति ज्ञातव्यम् —
उवओगो दुवियप्पो दंसणणाणं च दंसणं चदुधा ।
चक्खु अचक्खू ओही दंसणमध केवलं णेयं ।।४।।
उपयोगः द्विविकल्पः दर्शनं ज्ञानं च दर्शनं चतुर्धा ।
चक्षुः अचक्षुः अवधिः दर्शनं अथ केवलं ज्ञेयम् ।।४।।
upacharit ashuddha sadbhūtavyavahāranun lakṣhaṇ chhe. sanshleṣhasambandhavāḷā padārtha ‘sharīrādi mārā
chhe’ e anupacharit asadbhūtavyavahāranun lakṣhaṇ chhe. jyān sanshleṣhasambandh nathī evā ‘putrādi
mārā chhe’ te upacharit asadbhūtavyavahāranun lakṣhaṇ chhe. e pramāṇe nayachakranā mūḷabhūt chha
nayo saṅkṣhepamān jāṇavā. 3.
have, traṇ gāthā sudhī gnān ane darshan e be upayoganun kathan karavāmān āve chhe.
tyān pratham gāthāmān mukhyapaṇe darshan-upayoganī vyākhyā kare chhe. jyān amuk viṣhayanun
‘mukhyatāthī’ varṇan karavānun kahyun hoy tyān gauṇapaṇe bījā viṣhayanun paṇ yathāsambhav kathan
āvī jāy chhe, em jāṇavunḥ —
gāthā – 4
gāthārthaḥ — upayog be prakārano chheḥ darshan ane gnān. temān darshanopayog
chakṣhudarshan, achakṣhudarshan, avadhidarshan ane kevaḷadarshan — em chār prakārano jāṇavo.
doy bhed upayog udār, darshan gnān dharai suvichār;
darshan-bhed chyāri hai bhalā, chakṣhu achakṣhu avadhi kevalā. 4.
14 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah