यदेकदेशप्रत्यक्षेण सविकल्पं जानाति तदवधिज्ञानम् । यत्पुनर्मनःपर्ययज्ञानावरण-
क्षयोपशमाद्वीर्यान्तरायक्षयोपशमाच्च स्वकीयमनोऽवलम्बनेन परकीयमनोगतं मूर्त्तमर्थमेकदेश-
प्रत्यक्षेण सविकल्पं जानाति तदीहामतिज्ञानपूर्वकं मनःपर्ययज्ञानम् । तथैव निजशुद्धात्म-
तत्त्वसम्यक्श्रद्धानज्ञानानुचरणलक्षणैकाग्रध्यानेन केवलज्ञानावरणादिघातिचतुष्टयक्षये सति
यत्समुत्पद्यते तदेकसमये समस्तद्रव्यक्षेत्रकालभावग्राहकं सर्वप्रकारोपादेयभूतं केवल-
ज्ञानमिति ।।५।।
अथ ज्ञानदर्शनोपयोगद्वयव्याख्यानस्य नयविभागेनोपसंहारः कथ्यते —
अट्ठ चदु णाणदंसण सामण्णं जीवलक्खणं भणियं ।
ववहारा सुद्धणया सुद्धं पुण दंसणं णाणं ।।६।।
(sākārapaṇe) je ekadesh pratyakṣha jāṇe chhe te avadhignān chhe.
je manaḥparyayagnānāvaraṇanā kṣhayopashamathī temaj vīryāntarāyanā kṣhayopashamathī potānā
mananā avalamban dvārā bījānā manamān rahel mūrta padārthane vikalpasahit (sākārapaṇe)
ekadeshapratyakṣha jāṇe chhe, te ihāmatignānapūrvakanun manaḥparyayagnān chhe.
nij shuddhātmatattvanān samyak shraddhā - gnān - chāritra jenun lakṣhaṇ chhe evā ekāgradhyān
vaḍe kevalagnānāvaraṇādi chār ghātīkarmono nāsh thatān je utpanna thāy chhe te, ek samayamān
samasta dravya, kṣhetra, kāḷ ane bhāvane grahaṇ karanārun, sarva prakāre *upādeyabhūt kevaḷagnān
chhe. 5
have, gnān - darshan banne upayoganā vyākhyānano nayavibhāgathī upasanhār kare
chheḥ —
* upādey = grāhya; grahaṇ karavā yogya. upādeyapaṇun mukhyatve be prakāre kahevāmān āve chheḥ (1) jyān
nij dhruv shuddhātmā – gnāyakasvabhāv ātmā – upādey kahevāmān āve, tyān te ‘āshray karavā yogya’ tarīke
upādey samajavo. (2) jyān kevaḷagnān, siddhatva vagere paryāyo upādey kahevāmān āve, tyān te paryāyo
‘pragaṭ karavā yogya’ tarīke upādey samajavā. [ahīn e khyālamān rākhavun ke siddhatvādi paryāy ‘ pragaṭ
karavā’ no upāy nij dhruv shuddhātmāno ‘āshray levo’ te ja chhe.]
yah sāmānya jīvakā chihna, nay vyavahār batāyā gihna;
nishchay shuddha gnān – darshanā, liṅg yathārath jinavar bhanān. 6.
20 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah