प्राप्त्यभावादनादिसंसारे भ्रमितोऽयं जीवः स एवामूर्तो मूर्तपञ्चेन्द्रियविषयत्यागेन निरंतरं
ध्यातव्यः । इति भट्टचार्वाकमतं प्रत्यमूर्तजीवस्थापनमुख्यत्वेन सूत्रं गतम् ।।७।।
अथ निष्क्रियामूर्तटङ्कोत्कीर्णज्ञायकैकस्वभावेन कर्मादिकर्तृत्वरहितोऽपि जीवो
व्यवहारादिनयविभागेन कर्ता भवतीति कथयति —
पुग्गलकम्मादीणं कत्ता ववहारदो दु णिच्छयदो ।
चेदणकम्माणादा सुद्धणया सुद्धभावाणं ।।८।।
पुद्गलकर्म्मादीनां कर्त्ता व्यवहारतः तु निश्चयतः ।
चेतनकर्म्मणां आत्मा शुद्धनयात् शुद्धभावानाम् ।।८।।
व्याख्या — अत्र सूत्रे भिन्नप्रक्रमरूपव्यवहितसम्बन्धेन मध्यपदं गृहीत्वा व्याख्यानं क्रियते ।
tātparya e chhe ke — je amūrta ātmānī prāpti vinā anādi sansāramān ā jīv
bhamyo te ja amūrtik ātmānun, mūrta pañchendriyanā viṣhayonā tyāg vaḍe nirantar dhyān karavun1
joīe. e rīte bhaṭṭa ane chārvāk mat prati amūrta jīvanī sthāpanānī mukhyatāthī sūtra
kahyun. 7.
have niṣhkriy, amūrta, ṭaṅkotkīrṇa gnāyak ek svabhāvathī jīv joke karmādinā
kartāpaṇāthī rahit chhe, topaṇ vyavahārādi nay – vibhāgathī kartā thāy chhe em kahe chhe —
gāthā 8
gāthārthaḥ — ātmā vyavahāranayathī pudgalakarmādino kartā chhe, nishchayanayathī
chetanakarmono kartā chhe ane shuddhanayathī shuddhabhāvono kartā chhe.
ṭīkāḥ — ā sūtramān bhinnaprakramarūp vyavahit sambandhathī madhyam pad laīne
1. pudgalakarma mārāthī atyant bhinna chhe, vastutaḥ te mane lābh – nukashān karī shake nahi evo nirṇay karī,
amūrtik nij trikāḷī dhruvasvabhāvano āshray karavo. tem karavāthī ja dharma pragaṭe chhe, vr̥uddhi pāme chhe
ane pūrṇa thāy chhe; ane pūrṇa thatān pudgal karmo ane sharīr sātheno ātyantik viyog thatān jīv
siddhapadane pāme chhe.
pudgal karma karai vyavahār, kartā yātain kahe karār,
nishchay nij rāgādik karai, shuddha draṣhṭi shuddha bhāvahi dharai. 8.
24 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah