व्याख्या — ‘‘अणुगुरुदेहपमाणो’’ निश्चयेन स्वदेहाद्भिन्नस्य केवलज्ञानाद्यनन्तगुण-
राशेरभिन्नस्य निजशुद्धात्मस्वरूपस्योपलब्धेरभावात्तथैव देहममत्वमूलभूताहारभयमैथुन-
परिग्रहसंज्ञाप्रभृतिसमस्तरागादिविभावानामासक्तिसद्भावाच्च यदुपार्जितं शरीरनामकर्म तदुदये
सति अणुगुरुदेहप्रमाणो भवति । स कः कर्ता ? ‘‘चेदा’ चेतयिता जीवः । कस्मात् ?
‘‘उवसंहारप्पसप्पदो’’ उपसंहारप्रसर्पतः । शरीरनामकर्मजनितविस्तारोपसंहारधर्माभ्यामित्यर्थः ।
कोऽत्र दृष्टान्तः ? यथा प्रदीपो महद्भाजनप्रच्छादितस्तद्भाजनान्तरं सर्वं प्रकाशयति
लघुभाजनप्रच्छादितस्तद्भाजनान्तरं प्रकाशयति । पुनरपि कस्मात् ? ‘असमुहदो’
असमुद्घातात् । वेदनाकषायविक्रियामारणान्तिकतैजसाहारककेवलिसंज्ञसप्तसमुद्घातवर्जनात् ।
vistārane kāraṇe potānā nānā ke moṭā sharīrapramāṇ rahe chhe ane nishchayanayanī apekṣhāe
asaṅkhyātapradeshī chhe.
ṭīkāḥ — ‘‘अणुगुरुदेहपमाणो’’ nishchayanayathī potānā dehathī bhinna ane kevaḷ-
gnānādi anant guṇasamūhathī abhinna1 evā nijashuddhātmasvarūpanī upalabdhinā
abhāvathī tathā dehanī mamatā jenun mūḷ chhe evī āhār - bhay - maithun - parigraharūp sañgnā
vagere samasta rāgādi vibhāvomān āsaktino sadbhāv hovāthī jīve je sharīranāmakarma
upārjit karyun hoy chhe, teno uday thatān (jīv potānā) nānā ke moṭā dehanī barābar
thāy chhe. te koṇ thāy chhe? ‘‘चेदा’’ chetan arthāt jīv. shā kāraṇe?
‘‘उवसंहारप्पसप्पदो’’ saṅkoch tathā vistārathī; sharīranāmakarmathī utpanna vistār ane
saṅkocharūp (jīvanā) dharmathī — evo artha chhe.
ahīn draṣhṭānta shun chhe? jem dīvo moṭā vāsaṇamān mūkavāmān āvyo hoy to
te vāsaṇanī andar sarvane prakāshe chhe ane nānā vāsaṇamān mūkavāmān āvyo hoy to
te vāsaṇamān sarvane prakāshe chhe tem. vaḷī, bījā kyā kāraṇe ā jīv dehapramāṇ
chhe? ‘असमुहदो’ asamudghātane līdhe. vedanā, kaṣhāy, vikriyā, māraṇāntik, taijas,
āhārak ane kevaḷī nāmanā sāt prakāranā samudghāt chhoḍī dīdhā hovāne līdhe
( – samudghāt sivāyanī vāt karī hovāne kāraṇe). sāt samudghātanun lakṣhaṇ ā rīte
kahyun chhe —
1. ahīn ek ja bhāvane bhinna ane abhinna darshāvī anekāntasvarūp siddha karyun chhe.
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 29