पुढविजलतेयवाऊ वण्णफ्फ दी विविहथावरेइंदी ।
विगतिगचदुपंचक्खा तसजीवा होंति संखादी ।।११।।
पृथिवीजलतेजोवायुवनस्पतयः विविधस्थावरैकेन्द्रियाः ।
द्विकत्रिकचतुःपञ्चाक्षाः त्रसजीवाः भवन्ति शंखादयः ।।११।।
व्याख्या — ‘‘होंति’’ इत्यादिव्याख्यानं क्रियते । ‘‘होंति’’ अतीन्द्रियामूर्तनिजपरमात्म-
स्वभावानुभूतिजनितसुखामृतरसस्वभावमलभमानास्तुच्छमपीन्द्रियसुखमभिलषन्ति छद्मस्थाः,
तदासक्ताः सन्त एकेन्द्रियादिजीवानां घातं कुर्वन्ति तेनोपार्जितं यत्त्रसस्थावरनामकर्म
तदुदयेन जीवा भवन्ति । कथंभूता भवन्ति ? ‘‘पुढविजलतेयवाऊ वणफ्फ दी
विविहथावरेइंदी’’ पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतयः । कतिसंख्योपेता ? विविधा आगम-
कथितस्वकीयस्वकीयान्तर्भेदैर्बहुविधाः । स्थावरनामकर्मोदयेन स्थावरा, एकेन्द्रियजाति-
नामकर्मोदयेन स्पर्शेनेन्द्रिययुक्ता एकेन्द्रियाः, न केवलमित्थं भूताः स्थावरा भवन्ति ।
gāthā 11
gāthārthaḥ — pr̥ithvī, jaḷ, agni, vāyu ane vanaspati vagere vividh prakāranā sthāvar,
ekendriy jīvo chhe ane shaṅkhādi be, traṇ, chār tathā pāñch indriyavāḷā tras jīvo chhe.
ṭīkāḥ — ‘‘होंति’’ vagere padonī vyākhyā karavāmān āve chhe. ‘‘होंति’ chhadmastha jīv,
atīndriy amūrta nijaparamātmasvabhāvanī anubhūtithī utpanna sukharūpī amr̥utarasasvabhāvane
prāpta na karatān, indriyasukh tuchchha hovā chhatān tenī abhilāṣhā kare chhe, temān āsakta thaīne
ekendriyādi jīvono ghāt kare chhe, te jīvaghātathī upārjit tras ane sthāvar nāmakarmanā
udayathī jīvo thāy chhe. kevā thāy chhe? ‘‘पुढविजलतेयवाऊ वणफ्फ दी विविहथावरेइंदी’’ pr̥ithvī,
jaḷ, tej, vāyu ane vanaspati — evā prakāranā chhe, āgamamān kahelā potapotānā anek
prakāranā avāntar bhedavāḷā chhe. sthāvar nāmakarmanā udayathī sthāvar, ekendriyajāti-
nāmakarmanā udayathī sparshendriyasahit ekendriy hoy chhe. teo mātra āvā sthāvaro ja nathī
bhūmi tej jal vr̥ukṣha samīr, ekendriy thāvar ju sharīr;
be te chau paṇ indriy jīv, tras hai saṅkh ādi bhavanīv. 11.
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 33
5