नयविभागेन नवाधिकारैजीवद्रव्यं ज्ञातव्यम् अथवा तदेव बहिरात्मान्तरात्मपरमात्मभेदेन त्रिधा
भवति । तद्यथा — स्वशुद्धात्मसंवित्तिसमुत्पन्नवास्तवसुखात्प्रतिपक्षभूतेनेन्द्रियसुखेनासक्तो
बहिरात्मा, तद्विलक्षणोऽन्तरात्मा । अथवा देहरहितनिजशुद्धात्मद्रव्यभावनालक्षणभेदज्ञान-
रहितत्वेन देहादिपरद्रव्येष्वेकत्वभावनापरिणतो बहिरात्मा, तस्मात्प्रतिपक्षभूतोऽन्तरात्मा । अथवा
हेयोपादेयविचारकचित्तं, निर्दोषपरमात्मनो भिन्न रागादयो दोषाः, शुद्धचैतन्यलक्षण आत्मा,
इत्युक्तलक्षणेषु चित्तदोषात्मसु त्रिषु वीतरागसर्वज्ञप्रणीतेषु अन्येषु वा पदार्थेषु यस्य
परस्परसापेक्षनयविभाजेन श्रद्धानं ज्ञानं च नास्ति स बहिरात्मा, तस्माद्विसदृशोऽन्तरात्मेति
रूपेण बहिरात्मान्तरात्मनोर्लक्षणं ज्ञातव्यम् । परमात्मलक्षणं कथ्यते — सकलविमलकेवलज्ञानेन
येन कारणेन समस्तं लोकालोकं जानाति व्याप्नोति तेन कारणेन विष्णुर्भण्यते ।
परमब्रह्मसंज्ञनिजशुद्धात्मभावनासमुत्पन्नसुखामृततृप्तस्य सत उर्वशीरम्भातिलोत्तमाभिर्देव-
कन्याभिरपि यस्य ब्रह्मचर्यव्रतं न खण्डितं स परमब्रह्म भण्यते । केवलज्ञानादिगुणैश्वर्ययुक्तस्य
e rīte nayavibhāgathī nav adhikāro dvārā jīvadravya jāṇavun.
athavā te ja (jīv) bahirātmā, antarātmā ane paramātmānā bhedathī traṇ prakārano
chhe. te ā pramāṇeḥ — svashuddhātmasamvittithī utpanna vāstavik sukhathī pratipakṣhabhūt
indriyasukhamān āsakta (jīv) bahirātmā chhe ane tenāthī vilakṣhaṇ jīv antarātmā chhe;
athavā deharahit nijashuddhātmadravyanī bhāvanā jenun lakṣhaṇ chhe evā bhedagnānathī rahit hovāthī
dehādi paradravyomān ekatvabhāvanārūp pariṇamelo jīv bahirātmā chhe, tenāthī pratipakṣhabhūt
antarātmā chhe. athavā hey ane upādeyano vichār karanārun ‘chitta’, nirdoṣh paramātmāthī
bhinna rāgādi ‘doṣh’ ane shuddhachaitanyalakṣhaṇ ‘ātmā’; — e traṇanān tathā vītarāg
– sarvagnapraṇīt anya padārthonān jene paraspar sāpekṣha nayavibhāgathī shraddhān ane gnān nathī
te bahirātmā chhe, tenāthī viruddha antarātmā chhe — e rīte bahirātmā ane antarātmānun
lakṣhaṇ jāṇavun.
(have) paramātmānun lakṣhaṇ kahevāmān āve chheḥ — jethī sakaḷavimaḷ kevaḷagnānavaḍe
samasta lokālokane jāṇe chhe — vyāpe chhe, tethī ‘viṣhṇu’ kahevāy chhe. paramabrahma nāmak
nijashuddhātmānī bhāvanāthī utpanna sukhāmr̥utavaḍe tr̥upta hovāthī urvashī, rambhā, tilottamā vagere
devakanyāo vaḍe paṇ jemanun brahmacharyavrat khaṇḍit thatun nathī, te ‘paramabrahma’ kahevāy chhe.
kevaḷagnānādi guṇarūpī aishvaryathī sahit hovāne līdhe devendrādi paṇ te padanī abhilāṣhā
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 53