निश्चयेन पुनः पुद्गलस्वरूप एवेति । बन्धः कथ्यते — मृत्पिण्डादिरूपेण योऽसौ बहुधा बंधः
स केवलः पुद्गलबंधः, यस्तु कर्मनोकर्मरूपः स जीवपुद्गलसंयोगबंधः । किञ्च विशेष : —
कर्मबंधपृथग्भूतस्वशुद्धात्मभावनारहितजीवस्यानुपचरितासद्भूतव्यवहारेण द्रव्यबंधः, तथैवा-
शुद्धनिश्चयेन योऽसौ रागादिरूपो भावबंधः कथ्यते सोऽपि शुद्धनिश्चयनयेन पुद्गलबंध एव ।
बिल्वाद्यपेक्षया बदरादीनां सूक्ष्मत्वं, परमाणोः साक्षादिति; बदराद्यपेक्षया बिल्वादीनां स्थूलत्वं,
जगद्व्यापिनि महास्कन्धे सर्वोत्कृष्टमिति । समचतुरस्रन्यग्रोधसातिककुब्जवामन-
हुण्डभेदेनषट्प्रकारसंस्थानं यद्यपि व्यवहारनयेन जीवस्यास्ति तथाप्यसंस्थानाच्चिच्यमत्कार-
परिणतेर्भिन्नत्वान्निश्चयेन पुद्गलसंस्थानमेव; यद्यपि जीवादन्यत्र वृत्तत्रिकोणचतुष्कोणादि-
व्यक्ताव्यक्तरूपं बहुधा संस्थानं तदपि पुद्गल एव । गोधूमादिचूर्णरूपेण घृतखण्डादिरूपेण
बहुधा भेदो ज्ञातव्यः । दृष्टिप्रतिबन्धकोऽन्धकारस्तम इति भण्यते । वृक्षाद्याश्रयरूपा
te shabda pudgalasvarūp ja chhe.
have, bandhanun kathan karavāmān āve chheḥ — māṭīnā piṇḍādirūpe je ā anek prakārano
bandh chhe te to kevaḷ pudgalabandh ja chhe ane je karma – nokarmarūp bandh chhe te jīv ane
pudgalanā sanyogarūp bandh chhe. vaḷī visheṣhaḥ — karmabandhathī pr̥uthagbhūt svashuddhātmānī
bhāvanāthī rahit jīvane anupacharit asadbhūt vyavahārathī dravyabandh kahevāy chhe, tem ja
ashuddhanishchayanayathī je ā rāgādirūp bhāvabandh kahevāy chhe, te paṇ shuddhanishchayanayathī
pudgalabandh ja chhe.
bilvaphaḷ vagerenī apekṣhāe bor vagerenun sūkṣhmapaṇun chhe ane paramāṇune sākṣhāt
sūkṣhmapaṇun chhe. bor vagerenī apekṣhāe bilva vagerenun sthūḷapaṇun chhe ane traṇ lokamān vyāpta
mahāskandhane viṣhe sauthī adhik sthūḷatā chhe.
samachaturasra, nyagrodh, sātik, kubjak, vāman ane huṇḍakanā bhedathī chha prakāranān
sansthān joke vyavahāranayathī jīvane chhe, topaṇ sansthānarahit chaitanyachamatkāranī pariṇatithī
bhinna hovāthī nishchayanayathī te sansthān pudgalanān ja chhe. jīvathī bhinna je koī goḷ,
trikoṇ, chatuṣhkoṇ ādi vyakta - avyaktarūp anek prakāranān sansthān chhe te paṇ pudgal ja
chhe. ghaun vagerenā chūrṇarūp tathā ghī, khāṇḍ ādirūp anek prakāranā (sansthān) bhed jāṇavā.
draṣhṭine rokanār andhakārane ‘tam’ kahevāmān āve chhe.
60 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah