लोकाकाशप्रमितासंख्येयकालाणुद्रव्याणि, प्रत्येकं लोकाकाशप्रमाणं धर्माधर्मद्वयमित्युक्तलक्षणाः
पदार्थाः कथमवकाशं लभन्त इति ? भगवानाह — एकप्रदीपप्रकाशे नानाप्रदीप-
प्रकाशवदेकगूढरसनागगद्याणके बहुसुवर्णवद्भस्मघटमध्ये सूचिकोष्ट्रदुग्धवदित्यादिदृष्टान्तेन
विशिष्टावगाहनशक्तिवशादसंख्यातप्रदेशेऽपि लोकेऽवस्थानमवगाहो न विरुध्यते । यदि
पुनरित्थंभूतावगाहनशक्तिर्न भवति तर्ह्यसंख्यातप्रदेशेष्वसंख्यातपरमाणूनामेव व्यवस्थानं, तथा
सति सर्वे जीवा यथा शुद्धनिश्चयेन शक्तिरूपेण निरावरणाः शुद्धबुद्धैकस्वभावास्तथा
व्यक्तिरूपेण व्यवहारनयेनापि, न च तथा प्रत्यक्षविरोधादागमविरोधाच्चेति ।
एवमाकाशद्रव्यप्रतिपादनरूपेण सूत्रद्वयं गतम् ।।२०।।
अथ निश्चयव्यवहारकालस्वरूपं कथयति : —
दव्वपरिवट्टरूवो जो सो कालो हवेइ ववहारो ।
परिणामादीलक्खो वट्टणलक्खो य परमट्ठो ।।२१।।
lokamān anant jīvo, tenān karatān paṇ anantaguṇā pudgalo, lokākāsh pramāṇ asaṅkhyāt
kāḷadravyo, pratyek lokākāshapramāṇ evā dharma ane adharma be dravyo — e padārtho kevī rīte
avakāsh meḷave chhe?
bhagavān uttar āpe chheḥ — ek dīpakanā prakāshamān anek dīpakono prakāsh, ek
gūḍh rasanā shīshāmān ghaṇun suvarṇa, rākhathī bharelā ghaḍāmān soy tathā ūṇṭaḍīnun dūdh jem samāī
jāy chhe — ityādi draṣhṭānte, vishiṣhṭa avagāhanashaktine līdhe asaṅkhyapradeshavāḷā lokamān paṇ
pūrvokta padārthonā avagāhamān virodh āvato nathī. vaḷī, jo ā prakāranī avagāhan-
shakti na hoy to lokanā asaṅkhya pradeshomān asaṅkhya paramāṇuono ja samāvesh thāt ane
em thatān jem shuddhanishchayanayathī shaktirūpe badhā jīvo nirāvaraṇ ane shuddha – buddha – ek
– svabhāvavāḷā chhe, tem vyaktarūpe vyavahāranayathī paṇ thaī jāy! parantu em to nathī, kemake
pratyakṣha ane āgam — banne prakāre temān virodh chhe.
ā pramāṇe ākāshadravyanā pratipādanarūpe be gāthāo pūrī thaī. 20.
have, nishchayakāḷ ane vyavahārakāḷanun svarūp kahe chheḥ —
dravyanike parivartanarūp, kāl lakho vyavahār virūp;
lakhyo paḍai pariṇāmani eh, nishchay vartan lakṣhaṇ teh. 21.
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 67