Bruhad Dravya Sangrah-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 21 : Kaldravyana Abhavaroop Manyatanu Khandan.

< Previous Page   Next Page >


Page 70 of 272
PDF/HTML Page 82 of 284

 

background image
कालरूपेण भाव्यम् । इन्धनाग्निसहकारिकारणोत्पन्नस्यौदनपर्यायस्य तन्दुलोपादानकारणवत्,
अथ कुम्भकारचक्रचीवरादिबहिरंगनिमित्तोत्पन्नस्य मृण्मयघटपर्यायस्य मृत्पिण्डोपादानकारणवत्,
अथवा नरनारकादिपर्यायस्य जीवोपादानकारणवदिति । तदपि कस्मादुपादानकारणसदृशं कार्यं
भवतीति वचनात् । अथ मतं ‘‘समयादिकालपर्यायाणां कालद्रव्यमुपादानकारणं न भवति;
किन्तु समयोत्पत्तौ मन्दगतिपरिणतपुद्गलपरमाणुस्तथा निमेषकालोत्पत्तौ नयनपुटविघटनं,
तथैव घटिकाकालपर्यायोत्पत्तौ घटिकासामग्रीभूतजलभाजनपुरुषहस्तादिव्यापारो, दिवसपर्याये
तु दिनकरबिम्बमुपादानकारणमिति ।’’ नैवम् । यथा तन्दुलोपादानकारणोत्पन्नस्य सदोदन-
पर्यायस्य शुक्लकृष्णादिवर्णा, सुरभ्यसुरभिगन्ध — स्निग्धरूक्षादिस्पर्श — मधुरादिरसविशेषरूपा
गुणा दृश्यन्ते । तथा पुद्गलपरमाणुनयनपुटविघटनजलभाजनपुरुषव्यापारादिदिनकरबिम्बरूपैः
पुद्गलपर्यायैरुपादानभूतैः समुत्पन्नानां समयनिमिषघटिकादिकालपर्यायाणामपि
शुक्लकृष्णादिगुणाः प्राप्नुवन्ति, न च तथा । उपादानकारणसदृशं कार्यमिति वचनात् । किं
dravya te paṇ kāḷarūp hovun joīe. indhan, agni ādi sahakārī kāraṇathī utpanna bhātarūp
paryāyanā upādānakāraṇ chokhānī jem, kumbhār, chāk, dorī ādi bahiraṅg nimittathī utpanna
māṭīnā ghaṭaparyāyanā upādānakāraṇ māṭīnā piṇḍānī jem. athavā nar - nārakādi paryāyanā
upādānakāraṇ jīvanī jem samay, ghaḍī ādi kāḷanun upādānakāraṇ kāḷadravya hovun joīe.
te paṇ shā māṭe? ‘upādānakāraṇanā jevun ja kārya thāy chhe’ evun vachan hovāthī.
have, em mānavāmān āve ke, ‘‘samay ādi kāḷanā paryāyonun upādānakāraṇ
kāḷadravya nathī, parantu samayarūp paryāyanī utpattimān mandagatipariṇat pudgalaparamāṇu,
nimeṣharūp paryāyanī utpattimān āṅkhonun mīñchāvun ane ūghaḍavun, ghaḍīrūp kāḷaparyāyanī
utpattimān ghaḍīnī sāmagrīrūp pāṇīno vāṭako, māṇasanā hāth ādino vyāpār ane
divasarūp paryāyanī utpattimān sūryanun bimb upādānakāraṇ chhe.’’ paṇ em nathī. jo em
hoy to, jem chāvalarūp upādānakāraṇathī utpanna thayel bhātarūp paryāyamān saphed, kr̥iṣhṇa
vagere raṅg, sārī ke narasī gandh, snigdha ke rūkṣhādi sparsha, madhur vagere ras ityādi
visheṣh guṇo dekhāy chhe, tem pudgalaparamāṇu, āṅkhonun mīñchāvun-ūghaḍavun, pāṇīno kaṭoro
ane manuṣhyano vyāpār ādi, tathā sūryabimbarūp upādānabhūt pudgalaparyāyothī utpanna
samay, nimiṣh, ghaḍī, divas ādi kāḷaparyāyomān paṇ saphed, kr̥iṣhṇa ādi guṇo prāpta
thavā joīe! paṇ tem thatun nathī. kāraṇ ke, upādānakāraṇ samān kārya thāy chhe; evun
vachan chhe.
70 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah