Page 59 of 205
PDF/HTML Page 81 of 227
single page version
(paradravyanatain bhinna) paradravyothI bhinna evA (AparUp men)
AtmasvarUpamAn (thir) sthiratApUrvak (lIn rahe) lIn thavun te
(samyakchArit) nishchay samyakchAritra (soI) chhe. (ab) have
(vyavahAr mokhamag) vyavahAr mokShamArga (suniye) sAmbhaLo [ke je
vyavahAr mokShamArga] (niyatako) nishchay mokShamArganun (hetu)
nimittakAraN (hoI) chhe.
AtmAne par vastuothI judo jANavo (gnAn karavun) te nishchay
samyaggnAn kahevAy chhe. tathA paradravyonun Alamban chhoDIne
AtmasvarUpamAn ekAgratAthI magna thavun te nishchay samyakchAritra
(yathArtha AcharaN) kahevAy chhe. have AgaL vyavahAramokShamArganun
kathan kahevAmAn Ave chhe. kem ke nishchayamokShamArga hoy tyAre
vyavahAramokShamArga nimittamAn kevo hoy te jANavun joIe.
nirjar mokSha kahe jin tinako, jyon kA tyon saradhAno;
hai soI samakit vyavahArI, ab in rUp bakhAno,
tinako sun sAmAnya-visheShain, diDh pratIt ur Ano. 3.
Page 60 of 205
PDF/HTML Page 82 of 227
single page version
nirjarA, (aru) ane (mokSha) mokSha, (tattva) e sAt tattvo, (kahe)
kahyAn chhe; (tinakon) te badhAne (jyon kA tyon) jem kahyAn chhe tem
yathArtha (saradhAno) shraddhA karo. (soI) evI rIte shraddhA karavI te
(vyavahArI) vyavahArathI samyagdarshan chhe. have (in rUp) e sAt
tattvone (sAmAnya visheShain) sankShepathI ane vistArathI (sun)
sAmbhaLIne (ur) manamAn-chittamAn (driDh) aTal (pratIt) shraddhA
(Ano) karavI joIe.
nishchayasamyagdarshan na hoy tene vyavahArasamyagdarshan paN hoI shake
nahi, nishchay shraddhAsahit sAt tattvanI vikalpa-rAg sahitanI
shraddhAne vyavahArasamyagdarshan kahevAmAn Ave chhe.
puruShArthasiddhyupAy gA. 22) ahIn je sAt tattvanI shraddhA kahI
Page 61 of 205
PDF/HTML Page 83 of 227
single page version
gAthA kahI chhe. paN teno evo artha nathI ke nishchayasamakit vinA
koIne paN vyavahArasamakit hoI shake.
deh-jIvako ek ginen bahirAtam tattvamudhA hai;
uttam madhyam jaghan trividhake antar-Atam gnAnI,
dvividh sang bin shudh-upayogI, muni uttam nijadhyAnI.
jIv (tridhA) traN prakAranA (hai) chhe, (temAn) (deh jIvako) sharIr
ane AtmAne (ek ginai) ek mAne chhe (so) te (bahirAtam)
bahirAtmA chhe [ane te bahirAtmA] (tattvamudhA) sAchAn tattvono
ajAN arthAt
Atam) antarAtmA [kahevAy chhe, te] (uttam) uttam (madhyam)
madhyam ane (jaghan) jaghanya em (trividh) traN prakAranA chhe,
[temAn] (dvividh) antarang ane bahirang e be prakAranAn
(sang bin) parigrah rahit (shudh-upayogI) shuddha-upayogI
(nijadhyAnI) AtmadhyAnI (muni) digambar muni (uttam) uttam
antarAtmA chhe.
Page 62 of 205
PDF/HTML Page 84 of 227
single page version
ane AtmAne ek mAne tene bahirAtmA kahe chhe, tene avivekI
athavA mithyAdraShTi paN kahe chhe. je sharIr ane AtmAne potAnA
bhedavignAnathI judA judA mAne chhe te antarAtmA arthAt
antarang ane bahirang e banne prakAranA parigrahathI rahit
sAtamAthI bAramA guNasthAnamAn vartatA shuddhaupayogI ane
AtmadhyAnI digambar muni uttam antarAtmA chhe.
Page 63 of 205
PDF/HTML Page 85 of 227
single page version
jaghan kahe avirat samadraShTi, tInon shivamagachArI;
sakal nikal paramAtam dvaividh, tinamen ghAtinivArI,
shrI arihanta sakal paramAtam, lokAlok nihArI.
madhyam antarAtmA chhe tathA (deshavratI) be kaShAyanA abhAv sahit
evA pancham guNasthAnavartI samyagdraShTi shrAvak (madhyam) madhyam
(antar-Atam) antarAtmA (hai) chhe ane (avirat) vrat rahit
(samadraShTi) samyagdraShTi jIv (jaghan) jaghanya antarAtmA (kahe)
kahevAy chhe. (tInon) e traNe (shivamagachArI) mokShamArga par
chAlavAvALA chhe. (sakal nikal) sakal ane nikalanA bhedathI
(paramAtam) paramAtmA (dvaividh) be prakAranA chhe, (tinamen) temAn
(ghAti) chAr ghAtikarmone (nivArI) nAsh karavAvALA (lokAlok)
lok ane alokane (nihArI) jANavA-dekhavAvALA (shrI arihant)
arihant parameShThI (sakal) sharIrasahit (paramAtmA) paramAtmA chhe.
to e shuddhopayog vaDe pote potAne anubhave chhe, koIne iShTa-
aniShTa mAnI rAg-dveSh karatA nathI, hinsAdirUp ashubhopayoganun
to astitva ja jene rahyun nathI evI antarangadashA sahit bAhya
Page 64 of 205
PDF/HTML Page 86 of 227
single page version
guNasthAnakanA kALe 28 mULaguNane akhanDit pALe chhe, teo tathA
je anantAnubandhI tathA apratyAkhyAnIy be kaShAyanA abhAv sahit
samyagdraShTi shrAvak chhe te madhyamaantarAtmA chhe. arthAt
paramAtmA be prakAre chhe
siddha paramAtmA te nikal (asharIrI) paramAtmA chhe. teo banne
sarvagna hovAthI lok ane alok sahit sarva padArthonun
trikALavartI sampUrNa svarUp ek samayamAn yugapat
thAy chhe ke
thatI nathI, em samyagdraShTi jIv mAne chhe, tathA evI mAnyatA
Page 65 of 205
PDF/HTML Page 87 of 227
single page version
shubhAshubh vikAr ane paradravya sAthe kartAbuddhi, ekatAbuddhi,
hoy ja chhe tethI te jIv bahirAtmA ja hoy chhe.
bahirAtamatA hey jAni taji, antar-Atam hUjai,
paramAtamako dhyAy nirantar, jo nit Anand pUjai.
sharIr vagere nokarma, e traN prakAranA (karmamal) karmarUpI mailathI
(varjit) rahit, (amal) nirmaL ane (mahantA) mahAn (siddha)
siddha parameShThI (nikal) nikal (paramAtam) paramAtmA chhe, te
(anantA) aparimit (sharma) sukhane (bhogain) bhogave chhe. A
traNamAn (bahirAtamatA) bahirAtmapaNAne (hey) chhoDavAyogya
(jAni) jANIne ane (tajI) tene tajIne (antar-Atam)
antarAtmA (hUjai) thavun joIe ane (nirantar) sadA
(paramAtamako) [nij] paramAtmapadanun (dhyAy) dhyAn karavun joIe.
(jo) je vaDe (nit) nitya arthAt
Page 66 of 205
PDF/HTML Page 88 of 227
single page version
‘nikal’ paramAtmA kahevAy chhe. te akShay anant kAl sudhI
anant sukhano anubhav karyA kare chhe. A traNamAn bahirAtmApaNun
mithyAtva sahit hovAthI hey (chhoDavA lAyak) chhe, tethI
Atmahitechchhue tene chhoDIne antarAtmA (samyagdraShTi) banIne
paramAtmApaNun prApta karavun joIe, kAraN ke tethI hammeshAn sampUrNa
ane anant Anand (mokSha)nI prApti thAy chhe.
pudgal panch varan-ras, gandh-do, pharas vasu jAke hain;
jiy-pudgalako chalan-sahAI, dharmadravya anarUpI,
tiShThat hoy adharma sahAI, jin bin-mUrti nirUpI. 7.
bhed chhe (jAke panch varan-ras) jenA pAnch varNa ane pAnch
ras, (gandh-do) be gandh ane (vasu) ATh (pharas) sparsha (hain)
hoy chhe te pudgal dravya chhe. jIvane [ane] (pudgalako)
pudgalane (chalan sahAI) chAlavAmAn nimitta [ane]
(anarUpI) amUrtik chhe te (dharma) dharma dravya chhe tathA (tiShThat)
gatipUrvak sthiti pariNAmane prApta [jIv ane pudgalane]
(sahAI) nimitta (hoy) hoy chhe te (adharma) adharma dravya chhe.
(jin) jinendra bhagavAne A adharma dravyane (bin-mUrti)
Page 68 of 205
PDF/HTML Page 90 of 227
single page version
ajIvanA pAnch bhed chhe
pudgaladravya kahe chhe. je svayam chAle chhe evA jIv ane
pudgalane chAlavAmAn nimittakAraN hoy chhe te dharmadravya chhe ane
svayam (potAnI meLe) gatipUrvak sthir rahelAn jIv ane
pudgalane sthir rahevAmAn je nimittakAraN chhe te adharmadravya chhe.
jinendra bhagavAne A dharma, adharma dravyane tathA have pachhI
kahevAmAn Avashe te AkAsh ane kAL dravyane amUrtik
(indriy agochar) kahyAn chhe. 7.
niyat vartanA, nishi-din so, vyavahArakAl parimAno;
yon ajIv, ab Asrav suniye, man-vach-kAy triyogA,
mithyA avirat aru kaShAy, paramAd sahit upayogA.
chha dravyomAn AvatA te dharmAstikAy ane adharmAstikAy nAmanAn
be ajIv dravyo jANavAn.
Page 69 of 205
PDF/HTML Page 91 of 227
single page version
te (niyat) nishchayakAL dravya chhe ane (nishi-din) rAtri-divas
vagere vyavahArakAL (parimAno) jANo. (yon) A prakAre (ajIv)
ajIv tattvanun varNan thayun. (ab) have (Asrav) Asrav tattva
(suniye) sAmbhaLo. (man-vach-kAy) man, vachan, ane kAyAnA
AlambanathI AtmAnA pradesho chanchaL thavArUp (triyogA) traN
prakAranA yog tathA mithyAtva, avirat, kaShAy (aru) ane
(paramAd) pramAd (sahit) sahit (upayogA) AtmAnI pravRutti te
(Asrav) Asrav tattva kahevAy chhe.
nAkhavAmAn Ave to te samAI jAy chhe, pachhI temAn khAnD nAkhavAmAn
Ave to te paN samAI jAy chhe; pachhI temAn soyo nAkhavAmAn Ave
to te paN samAI jAy chhe; evI rIte AkAshamAn paN khAs
avagAhanashakti chhe. tethI temAn sarva dravyo ekI sAthe rahI shake chhe.
ek dravya bIjA dravyane rokatun nathI.
Page 70 of 205
PDF/HTML Page 92 of 227
single page version
thayun. have Asrav tattvanun varNan kare chhe. tenA mithyAtva,
avirati, pramAd, kaShAy ane yog e pAnch bhed chhe. [Asrav
ane bandh bannemAn bhed
te bhAvabandh chhe.]
jIv pradesh bandhai vidhison so, bandhan kabahun na sajiye;
sham-damatain jo karma na Avai, so samvar Adariye,
tap-balatain vidhi-jharan nirajarA, tAhi sadA Achariye.
chAkane pharavAmAn loDhAnI khIlI, kAL dravyane nishchayakAL kahe chhe.
lokAkAshanA jeTalA pradesh chhe teTalA ja kALadravya (kAlANuo) chhe, divas,
ghaDI, kalAk, mahinA tene vyavahArakAL kahe chhe.
Page 71 of 205
PDF/HTML Page 93 of 227
single page version
(inako) A mithyAtvAdine (tajiye) chhoDI devun joIe.
(jIvapradesh) AtmAnA pradeshanun (vidhisaun) karmothI (bandhai) bandhAvun
te (bandhan) bandh [kahevAy chhe,] (so) A [bandh] (kabahun) kyAre
paN (na sajiye) na karavo joIe (sham) kaShAyono abhAv
[ane] (damatain) indriyo tathA manane jItavAthI (karma) karma
(na Ave) na Ave te (samvar) samvar tattva chhe; (tAhi) te
samvarane (Adariye) grahaN karavo joIe. (tap
(nirajarA) nirjarA kahevAy chhe. (tAhi) te nirjarAne (sadA)
hammeshA (Achariye) prApta karavI joIe.
doSharUp mithyAbhAvono abhAv karavo joIe. sparsho sAthe
pudgalono bandh, rAgAdik sAthe jIvano bandh ane anyonya-
avagAh te pudgal-jIvAtmak bandh kahel chhe. (pravachanasAr gAthA
177). rAg-pariNAmamAtra evo je bhAvabandh te dravyabandhano hetu
Page 72 of 205
PDF/HTML Page 94 of 227
single page version
abhAv tene sham kahevAy chhe. ane dam eTale je gney gnAyak
sankar doSh TALI indriyone jItIne gnAnasvabhAv vaDe anya
dravyathI adhik (judo, paripUrNa) AtmAne jANe chhe tene
jANavun tenun nAm indriyonun daman kahevAmAn Ave chhe. parantu
AhArAdi tathA pAnch indriyonA viShayarUp bAhya vastunA
tyAgarUp je mand kaShAy chhe tenAthI kharekhar indriyadaman thatun
nathI, kem ke te to shubharAg chhe, puNya chhe, mATe bandhanun kAraN
chhe em samajavun.
Alamban anusAr samvar-nirjarA sharU thAy chhe. krame krame jeTalA
anshe rAgano abhAv, teTale anshe samvar-nirjarArUp dharma thAy chhe.
svasanmukhatAnA baLathI shubhAshubh ichchhAno nirodh te tap chhe. te
tapathI nirjarA thAy chhe.
Page 73 of 205
PDF/HTML Page 95 of 227
single page version
navA karmonun Avavun svayam-svata rokAI jAy te dravya-samvar
chhe.
nirjarA chhe ane te samaye kharavAyogya karmonun anshe chhUTI javun
te dravya-nirjarA chhe. (laghu jain si. pra. pA. 68-69
prashna 121)
mAnavo, bandhane oLakhI tene ahitarUp mAnavo, samvarane oLakhI
tene upAdeyarUp mAnavo, nirjarAne oLakhI tene hitanun kAraN
mAnavun.
karma AvavA lAge chhe te.
bhegA rahe chhe) te.
Page 74 of 205
PDF/HTML Page 96 of 227
single page version
karmonun Avavun rokAI jAy chhe te.
karma AtmAthI alag thaI jAy chhe te.
karmo judAn paDI javAthI AtmAnI pUrepUrI shuddha hAlat (mokShadashA)
pragaT thAy chhe eTale ke te AtmA mukta thaI jAy chhe. 9.
Page 75 of 205
PDF/HTML Page 97 of 227
single page version
hAlat-paryAy te (shiv) mokSha kahevAy chhe, (ihividh) A prakAre
(jo) je (tattvanakI) sAt tattvonA bhed sahit (saradhA) shraddhA
karavI te (vyavahArI) vyavahAr (samakit) samyagdarshan chhe.
(jinendra) vItarAg, sarvagna ane hitopadeshI (dev) sAchA dev
(parigrah bin) 24 parigrahathI rahit (guru) vItarAg guru
[tathA] (sAro) sArabhUt (dayAjut) ahinsAmay (dharma) jainadharma
(yehu) A badhAne (samakitako) samyagdarshananun (kAraN) nimitta-
kAraN (mAn) jANavun joIe. samyagdarshanane tenAn (aShTa) ATh
(ang-jut) ango sahit (dhAro) dhAraN karavun joIe.
shuddha avasthA (paryAy) pragaT thAy chhe tene mokSha kahe chhe. A
avasthA avinAshI ane anant sukhamay chhe, A prakAre sAmAnya
ane visheSharUpathI sAt tattvonI achaL shraddhA karavI tene
vyavahAr-samyaktva (samyagdarshan) kahe chhe. jinendradev, vItarAgI
(digambar jain) guru ane jinendrapraNIt ahinsAmay dharma paN
A vyavahAr samyagdarshananA kAraN chhe eTale ke e traNanun yathArtha
shraddhAn paN vyavahArasamyagdarshan kahevAy chhe. tene nIche jaNAvelA
ATh ango sahit dhAraN karavun joIe. vyavahAr samakitanun
svarUp AgaL gAthA 2-3nA bhAvArthamAn samajAvyun chhe.
nishchayasamakit vinA ekalA vyavahArane vyavahArasamakit
kahevAtun nathI. 10.
Page 76 of 205
PDF/HTML Page 98 of 227
single page version
shankAdik vasu doSh vinA, samvegAdik chit pAgo;
aShTa ang aru doSh pachIson, tin sankShepai kahiye,
bin jAnetain doShagunan ko, kaise tajiye gahiye.
Page 77 of 205
PDF/HTML Page 99 of 227
single page version
(ShaT) chha (anAyatan)
rahit thaIne (samvegAdik) samveg, anukampA, Astikay ane
prashamamAn (chit) manane (pAgo) lagAvavun joIe. have samakitanA
(aShTa) ATh (ang) ang (aru) ane (pachIson doSh) pachIs
doShone (sankShepai) sankShepamAn (kahiye) kahevAmAn Ave chhe, kAraN ke
(bin jAnetain) te jANyA vinA (doSh) doShone (kaise) kevI rIte
(tajiye) chhoDIe, ane (gunanako) guNone kevI rIte (gahiye)
grahaN karIe?
samyaktvanA abhilAShI jIve A samakitanA pachIs doShono
tyAg karIne, te bhAvanAomAn man lagAvavun joIe. have
samyaktvanA ATh guNo (ango) ane 25 doShonun sankShepamAn varNan
karavAmAn Ave chhe; kAraN ke jANyA vagar tathA samajyA vagar
doShone kevI rIte chhoDI shakAy ane guNone kevI rIte grahaN karI
shakAy
Page 78 of 205
PDF/HTML Page 100 of 227
single page version
muni-tan malin na dekh ghinAvai, tattva - kutattva pichhAnain;
nij guN aru par auguN DhAnke, vA nijadharma baDhAvai,
kAmAdik kar vRuShatain chigate, nij-parako su diDhAvai.
in guNatain viparIt doSh vasu, tinakon satat khipAvai;