Page 59 of 205
PDF/HTML Page 81 of 227
single page version
(paradravyanatain bhinna) paradravyothī bhinna evā (āparūp men)
ātmasvarūpamān (thir) sthiratāpūrvak (līn rahe) līn thavun te
(samyakchārit) nishchay samyakchāritra (soī) chhe. (ab) have
(vyavahār mokhamag) vyavahār mokṣhamārga (suniye) sāmbhaḷo [ke je
vyavahār mokṣhamārga] (niyatako) nishchay mokṣhamārganun (hetu)
nimittakāraṇ (hoī) chhe.
ātmāne par vastuothī judo jāṇavo (gnān karavun) te nishchay
samyaggnān kahevāy chhe. tathā paradravyonun ālamban chhoḍīne
ātmasvarūpamān ekāgratāthī magna thavun te nishchay samyakchāritra
(yathārtha ācharaṇ) kahevāy chhe. have āgaḷ vyavahāramokṣhamārganun
kathan kahevāmān āve chhe. kem ke nishchayamokṣhamārga hoy tyāre
vyavahāramokṣhamārga nimittamān kevo hoy te jāṇavun joīe.
nirjar mokṣha kahe jin tinako, jyon kā tyon saradhāno;
hai soī samakit vyavahārī, ab in rūp bakhāno,
tinako sun sāmānya-visheṣhain, diḍh pratīt ur āno. 3.
Page 60 of 205
PDF/HTML Page 82 of 227
single page version
nirjarā, (aru) ane (mokṣha) mokṣha, (tattva) e sāt tattvo, (kahe)
kahyān chhe; (tinakon) te badhāne (jyon kā tyon) jem kahyān chhe tem
yathārtha (saradhāno) shraddhā karo. (soī) evī rīte shraddhā karavī te
(vyavahārī) vyavahārathī samyagdarshan chhe. have (in rūp) e sāt
tattvone (sāmānya visheṣhain) saṅkṣhepathī ane vistārathī (sun)
sāmbhaḷīne (ur) manamān-chittamān (driḍh) aṭal (pratīt) shraddhā
(āno) karavī joīe.
nishchayasamyagdarshan na hoy tene vyavahārasamyagdarshan paṇ hoī shake
nahi, nishchay shraddhāsahit sāt tattvanī vikalpa-rāg sahitanī
shraddhāne vyavahārasamyagdarshan kahevāmān āve chhe.
puruṣhārthasiddhyupāy gā. 22) ahīn je sāt tattvanī shraddhā kahī
Page 61 of 205
PDF/HTML Page 83 of 227
single page version
gāthā kahī chhe. paṇ teno evo artha nathī ke nishchayasamakit vinā
koīne paṇ vyavahārasamakit hoī shake.
deh-jīvako ek ginen bahirātam tattvamudhā hai;
uttam madhyam jaghan trividhake antar-ātam gnānī,
dvividh saṅg bin shudh-upayogī, muni uttam nijadhyānī.
jīv (tridhā) traṇ prakāranā (hai) chhe, (temān) (deh jīvako) sharīr
ane ātmāne (ek ginai) ek māne chhe (so) te (bahirātam)
bahirātmā chhe [ane te bahirātmā] (tattvamudhā) sāchān tattvono
ajāṇ arthāt
ātam) antarātmā [kahevāy chhe, te] (uttam) uttam (madhyam)
madhyam ane (jaghan) jaghanya em (trividh) traṇ prakāranā chhe,
[temān] (dvividh) antaraṅg ane bahiraṅg e be prakāranān
(saṅg bin) parigrah rahit (shudh-upayogī) shuddha-upayogī
(nijadhyānī) ātmadhyānī (muni) digambar muni (uttam) uttam
antarātmā chhe.
Page 62 of 205
PDF/HTML Page 84 of 227
single page version
ane ātmāne ek māne tene bahirātmā kahe chhe, tene avivekī
athavā mithyādraṣhṭi paṇ kahe chhe. je sharīr ane ātmāne potānā
bhedavignānathī judā judā māne chhe te antarātmā arthāt
antaraṅg ane bahiraṅg e banne prakāranā parigrahathī rahit
sātamāthī bāramā guṇasthānamān vartatā shuddhaupayogī ane
ātmadhyānī digambar muni uttam antarātmā chhe.
Page 63 of 205
PDF/HTML Page 85 of 227
single page version
jaghan kahe avirat samadraṣhṭi, tīnon shivamagachārī;
sakal nikal paramātam dvaividh, tinamen ghātinivārī,
shrī arihanta sakal paramātam, lokālok nihārī.
madhyam antarātmā chhe tathā (deshavratī) be kaṣhāyanā abhāv sahit
evā pañcham guṇasthānavartī samyagdraṣhṭi shrāvak (madhyam) madhyam
(antar-ātam) antarātmā (hai) chhe ane (avirat) vrat rahit
(samadraṣhṭi) samyagdraṣhṭi jīv (jaghan) jaghanya antarātmā (kahe)
kahevāy chhe. (tīnon) e traṇe (shivamagachārī) mokṣhamārga par
chālavāvāḷā chhe. (sakal nikal) sakal ane nikalanā bhedathī
(paramātam) paramātmā (dvaividh) be prakāranā chhe, (tinamen) temān
(ghāti) chār ghātikarmone (nivārī) nāsh karavāvāḷā (lokālok)
lok ane alokane (nihārī) jāṇavā-dekhavāvāḷā (shrī arihant)
arihant parameṣhṭhī (sakal) sharīrasahit (paramātmā) paramātmā chhe.
to e shuddhopayog vaḍe pote potāne anubhave chhe, koīne iṣhṭa-
aniṣhṭa mānī rāg-dveṣh karatā nathī, hinsādirūp ashubhopayoganun
to astitva ja jene rahyun nathī evī antaraṅgadashā sahit bāhya
Page 64 of 205
PDF/HTML Page 86 of 227
single page version
guṇasthānakanā kāḷe 28 mūḷaguṇane akhaṇḍit pāḷe chhe, teo tathā
je anantānubandhī tathā apratyākhyānīy be kaṣhāyanā abhāv sahit
samyagdraṣhṭi shrāvak chhe te madhyamaantarātmā chhe. arthāt
paramātmā be prakāre chheḥ
siddha paramātmā te nikal (asharīrī) paramātmā chhe. teo banne
sarvagna hovāthī lok ane alok sahit sarva padārthonun
trikāḷavartī sampūrṇa svarūp ek samayamān yugapat
thāy chhe ke
thatī nathī, em samyagdraṣhṭi jīv māne chhe, tathā evī mānyatā
Page 65 of 205
PDF/HTML Page 87 of 227
single page version
shubhāshubh vikār ane paradravya sāthe kartābuddhi, ekatābuddhi,
hoy ja chhe tethī te jīv bahirātmā ja hoy chhe.
bahirātamatā hey jāni taji, antar-ātam hūjai,
paramātamako dhyāy nirantar, jo nit ānand pūjai.
sharīr vagere nokarma, e traṇ prakāranā (karmamal) karmarūpī mailathī
(varjit) rahit, (amal) nirmaḷ ane (mahantā) mahān (siddha)
siddha parameṣhṭhī (nikal) nikal (paramātam) paramātmā chhe, te
(anantā) aparimit (sharma) sukhane (bhogain) bhogave chhe. ā
traṇamān (bahirātamatā) bahirātmapaṇāne (hey) chhoḍavāyogya
(jāni) jāṇīne ane (tajī) tene tajīne (antar-ātam)
antarātmā (hūjai) thavun joīe ane (nirantar) sadā
(paramātamako) [nij] paramātmapadanun (dhyāy) dhyān karavun joīe.
(jo) je vaḍe (nit) nitya arthāt
Page 66 of 205
PDF/HTML Page 88 of 227
single page version
‘nikal’ paramātmā kahevāy chhe. te akṣhay anant kāl sudhī
anant sukhano anubhav karyā kare chhe. ā traṇamān bahirātmāpaṇun
mithyātva sahit hovāthī hey (chhoḍavā lāyak) chhe, tethī
ātmahitechchhue tene chhoḍīne antarātmā (samyagdraṣhṭi) banīne
paramātmāpaṇun prāpta karavun joīe, kāraṇ ke tethī hammeshān sampūrṇa
ane anant ānand (mokṣha)nī prāpti thāy chhe.
pudgal pañch varan-ras, gandh-do, pharas vasu jāke hain;
jiy-pudgalako chalan-sahāī, dharmadravya anarūpī,
tiṣhṭhat hoy adharma sahāī, jin bin-mūrti nirūpī. 7.
bhed chhe (jāke pañch varan-ras) jenā pāñch varṇa ane pāñch
ras, (gandh-do) be gandh ane (vasu) āṭh (pharas) sparsha (hain)
hoy chhe te pudgal dravya chhe. jīvane [ane] (pudgalako)
pudgalane (chalan sahāī) chālavāmān nimitta [ane]
(anarūpī) amūrtik chhe te (dharma) dharma dravya chhe tathā (tiṣhṭhat)
gatipūrvak sthiti pariṇāmane prāpta [jīv ane pudgalane]
(sahāī) nimitta (hoy) hoy chhe te (adharma) adharma dravya chhe.
(jin) jinendra bhagavāne ā adharma dravyane (bin-mūrti)
Page 68 of 205
PDF/HTML Page 90 of 227
single page version
ajīvanā pāñch bhed chhe
pudgaladravya kahe chhe. je svayam chāle chhe evā jīv ane
pudgalane chālavāmān nimittakāraṇ hoy chhe te dharmadravya chhe ane
svayam (potānī meḷe) gatipūrvak sthir rahelān jīv ane
pudgalane sthir rahevāmān je nimittakāraṇ chhe te adharmadravya chhe.
jinendra bhagavāne ā dharma, adharma dravyane tathā have pachhī
kahevāmān āvashe te ākāsh ane kāḷ dravyane amūrtik
(indriy agochar) kahyān chhe. 7.
niyat vartanā, nishi-din so, vyavahārakāl parimāno;
yon ajīv, ab āsrav suniye, man-vach-kāy triyogā,
mithyā avirat aru kaṣhāy, paramād sahit upayogā.
chha dravyomān āvatā te dharmāstikāy ane adharmāstikāy nāmanān
be ajīv dravyo jāṇavān.
Page 69 of 205
PDF/HTML Page 91 of 227
single page version
te (niyat) nishchayakāḷ dravya chhe ane (nishi-din) rātri-divas
vagere vyavahārakāḷ (parimāno) jāṇo. (yon) ā prakāre (ajīv)
ajīv tattvanun varṇan thayun. (ab) have (āsrav) āsrav tattva
(suniye) sāmbhaḷo. (man-vach-kāy) man, vachan, ane kāyānā
ālambanathī ātmānā pradesho chañchaḷ thavārūp (triyogā) traṇ
prakāranā yog tathā mithyātva, avirat, kaṣhāy (aru) ane
(paramād) pramād (sahit) sahit (upayogā) ātmānī pravr̥utti te
(āsrav) āsrav tattva kahevāy chhe.
nākhavāmān āve to te samāī jāy chhe, pachhī temān khāṇḍ nākhavāmān
āve to te paṇ samāī jāy chhe; pachhī temān soyo nākhavāmān āve
to te paṇ samāī jāy chhe; evī rīte ākāshamān paṇ khās
avagāhanashakti chhe. tethī temān sarva dravyo ekī sāthe rahī shake chhe.
ek dravya bījā dravyane rokatun nathī.
Page 70 of 205
PDF/HTML Page 92 of 227
single page version
thayun. have āsrav tattvanun varṇan kare chhe. tenā mithyātva,
avirati, pramād, kaṣhāy ane yog e pāñch bhed chhe. [āsrav
ane bandh bannemān bhed
te bhāvabandh chhe.]
jīv pradesh bandhai vidhison so, bandhan kabahun na sajiye;
sham-damatain jo karma na āvai, so samvar ādariye,
tap-balatain vidhi-jharan nirajarā, tāhi sadā āchariye.
chākane pharavāmān loḍhānī khīlī, kāḷ dravyane nishchayakāḷ kahe chhe.
lokākāshanā jeṭalā pradesh chhe teṭalā ja kāḷadravya (kālāṇuo) chhe, divas,
ghaḍī, kalāk, mahinā tene vyavahārakāḷ kahe chhe.
Page 71 of 205
PDF/HTML Page 93 of 227
single page version
(inako) ā mithyātvādine (tajiye) chhoḍī devun joīe.
(jīvapradesh) ātmānā pradeshanun (vidhisaun) karmothī (bandhai) bandhāvun
te (bandhan) bandh [kahevāy chhe,] (so) ā [bandh] (kabahun) kyāre
paṇ (na sajiye) na karavo joīe (sham) kaṣhāyono abhāv
[ane] (damatain) indriyo tathā manane jītavāthī (karma) karma
(na āve) na āve te (samvar) samvar tattva chhe; (tāhi) te
samvarane (ādariye) grahaṇ karavo joīe. (tap
(nirajarā) nirjarā kahevāy chhe. (tāhi) te nirjarāne (sadā)
hammeshā (āchariye) prāpta karavī joīe.
doṣharūp mithyābhāvono abhāv karavo joīe. sparsho sāthe
pudgalono bandh, rāgādik sāthe jīvano bandh ane anyonya-
avagāh te pudgal-jīvātmak bandh kahel chhe. (pravachanasār gāthā
177). rāg-pariṇāmamātra evo je bhāvabandh te dravyabandhano hetu
Page 72 of 205
PDF/HTML Page 94 of 227
single page version
abhāv tene sham kahevāy chhe. ane dam eṭale je gney gnāyak
saṅkar doṣh ṭāḷī indriyone jītīne gnānasvabhāv vaḍe anya
dravyathī adhik (judo, paripūrṇa) ātmāne jāṇe chhe tene
jāṇavun tenun nām indriyonun daman kahevāmān āve chhe. parantu
āhārādi tathā pāñch indriyonā viṣhayarūp bāhya vastunā
tyāgarūp je mand kaṣhāy chhe tenāthī kharekhar indriyadaman thatun
nathī, kem ke te to shubharāg chhe, puṇya chhe, māṭe bandhanun kāraṇ
chhe em samajavun.
ālamban anusār samvar-nirjarā sharū thāy chhe. krame krame jeṭalā
anshe rāgano abhāv, teṭale anshe samvar-nirjarārūp dharma thāy chhe.
svasanmukhatānā baḷathī shubhāshubh ichchhāno nirodh te tap chhe. te
tapathī nirjarā thāy chhe.
Page 73 of 205
PDF/HTML Page 95 of 227
single page version
navā karmonun āvavun svayam-svataḥ rokāī jāy te dravya-samvar
chhe.
nirjarā chhe ane te samaye kharavāyogya karmonun anshe chhūṭī javun
te dravya-nirjarā chhe. (laghu jain si. pra. pā. 68-69
prashna 121)
mānavo, bandhane oḷakhī tene ahitarūp mānavo, samvarane oḷakhī
tene upādeyarūp mānavo, nirjarāne oḷakhī tene hitanun kāraṇ
mānavun.
karma āvavā lāge chhe te.
bhegā rahe chhe) te.
Page 74 of 205
PDF/HTML Page 96 of 227
single page version
karmonun āvavun rokāī jāy chhe te.
karma ātmāthī alag thaī jāy chhe te.
karmo judān paḍī javāthī ātmānī pūrepūrī shuddha hālat (mokṣhadashā)
pragaṭ thāy chhe eṭale ke te ātmā mukta thaī jāy chhe. 9.
Page 75 of 205
PDF/HTML Page 97 of 227
single page version
hālat-paryāy te (shiv) mokṣha kahevāy chhe, (ihividh) ā prakāre
(jo) je (tattvanakī) sāt tattvonā bhed sahit (saradhā) shraddhā
karavī te (vyavahārī) vyavahār (samakit) samyagdarshan chhe.
(jinendra) vītarāg, sarvagna ane hitopadeshī (dev) sāchā dev
(parigrah bin) 24 parigrahathī rahit (guru) vītarāg guru
[tathā] (sāro) sārabhūt (dayājut) ahinsāmay (dharma) jainadharma
(yehu) ā badhāne (samakitako) samyagdarshananun (kāraṇ) nimitta-
kāraṇ (mān) jāṇavun joīe. samyagdarshanane tenān (aṣhṭa) āṭh
(aṅg-jut) aṅgo sahit (dhāro) dhāraṇ karavun joīe.
shuddha avasthā (paryāy) pragaṭ thāy chhe tene mokṣha kahe chhe. ā
avasthā avināshī ane anant sukhamay chhe, ā prakāre sāmānya
ane visheṣharūpathī sāt tattvonī achaḷ shraddhā karavī tene
vyavahār-samyaktva (samyagdarshan) kahe chhe. jinendradev, vītarāgī
(digambar jain) guru ane jinendrapraṇīt ahinsāmay dharma paṇ
ā vyavahār samyagdarshananā kāraṇ chhe eṭale ke e traṇanun yathārtha
shraddhān paṇ vyavahārasamyagdarshan kahevāy chhe. tene nīche jaṇāvelā
āṭh aṅgo sahit dhāraṇ karavun joīe. vyavahār samakitanun
svarūp āgaḷ gāthā 2-3nā bhāvārthamān samajāvyun chhe.
nishchayasamakit vinā ekalā vyavahārane vyavahārasamakit
kahevātun nathī. 10.
Page 76 of 205
PDF/HTML Page 98 of 227
single page version
shaṅkādik vasu doṣh vinā, samvegādik chit pāgo;
aṣhṭa aṅg aru doṣh pachīson, tin saṅkṣhepai kahiye,
bin jānetain doṣhagunan ko, kaise tajiye gahiye.
Page 77 of 205
PDF/HTML Page 99 of 227
single page version
(ṣhaṭ) chha (anāyatan)
rahit thaīne (samvegādik) samveg, anukampā, āstikay ane
prashamamān (chit) manane (pāgo) lagāvavun joīe. have samakitanā
(aṣhṭa) āṭh (aṅg) aṅg (aru) ane (pachīson doṣh) pachīs
doṣhone (saṅkṣhepai) saṅkṣhepamān (kahiye) kahevāmān āve chhe, kāraṇ ke
(bin jānetain) te jāṇyā vinā (doṣh) doṣhone (kaise) kevī rīte
(tajiye) chhoḍīe, ane (gunanako) guṇone kevī rīte (gahiye)
grahaṇ karīe?
samyaktvanā abhilāṣhī jīve ā samakitanā pachīs doṣhono
tyāg karīne, te bhāvanāomān man lagāvavun joīe. have
samyaktvanā āṭh guṇo (aṅgo) ane 25 doṣhonun saṅkṣhepamān varṇan
karavāmān āve chhe; kāraṇ ke jāṇyā vagar tathā samajyā vagar
doṣhone kevī rīte chhoḍī shakāy ane guṇone kevī rīte grahaṇ karī
shakāy
Page 78 of 205
PDF/HTML Page 100 of 227
single page version
muni-tan malin na dekh ghināvai, tattva - kutattva pichhānain;
nij guṇ aru par auguṇ ḍhāṅke, vā nijadharma baḍhāvai,
kāmādik kar vr̥uṣhatain chigate, nij-parako su diḍhāvai.
in guṇatain viparīt doṣh vasu, tinakon satat khipāvai;