ચારિત્રને (જીવ) ભાવે છે, તે (જીવ) પ્રતિક્રમણ છે.
(નિયમસાર ગાથા-૯૧)
પ્રમાણઃ — સ્વ-પર વસ્તુનું નિશ્ચય કરનાર સમ્યગ્જ્ઞાન.
બહિરંગ તપઃ — બીજા જોઈ શકે એવા પર પદાર્થોથી સંબંધ
રાખવાવાળો ઇચ્છાનિરોધ.
મનોગુપ્તિઃ — મન તરફ ઉપયોગ ન જતાં આત્મામાં જ લીનતા.
મહાવ્રતઃ — નિશ્ચય રત્નત્રયપૂર્વક ત્રણે યોગ (મન, વચન,
કાયા) તથા કરણ-કરાવણ-અનુમોદન સહિત હિંસાદિ
પાંચ પાપોનો સર્વથા ત્યાગ. (હિંસા, જૂઠ, ચોરી,
અબ્રહ્મ અને પરિગ્રહ — એ પાંચ પાપનો સર્વથા
ત્યાગ.)
રત્નત્રયઃ — નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર.
વચનગુપ્તિઃ — બોલવાની ઇચ્છા ગોપવવી અર્થાત્ આત્મામાં
લીનતા.
શુક્લ ધ્યાનઃ — અત્યંત નિર્મળ, વીતરાગતા પૂર્ણ ધ્યાન.
શુદ્ધ ઉપયોગઃ — શુભાશુભ રાગ-દ્વેષાદિથી રહિત આત્માની
ચારિત્રપરિણતિ.
સમિતિઃ — પ્રમાદ રહિત યત્નાચાર સહિત સમ્યક્ પ્રવૃત્તિ.
સ્વરૂપાચરણ ચારિત્રઃ — આત્મસ્વરૂપમાં એકાગ્રતાપૂર્વક રમણતા-
લીનતા.
છઠ્ઠી ઢાળ ][ ૨૦૧