નરકગતિ — નરકગતિ નામકર્મના ઉદયથી નરકમાં જન્મ લેવો.
નિગોદ — સાધારણ નામકર્મના ઉદયથી એક શરીરના આશ્રયે
અનંતાનંત જીવો સમાનરૂપે જેમાં રહે છે, મરે છે અને
પેદા થાય છે, તે અવસ્થાવાળા જીવોને નિગોદ
કહેવાય છે.
નિત્યનિગોદ — જ્યાંના જીવોએ અનાદિ કાળથી આજ સુધી
ત્રસનો પર્યાય પ્રાપ્ત કર્યો નથી એવો જીવરાશિ.
પણ ભવિષ્યમાં તે જીવ ત્રસનો પર્યાય પામી શકે
છે.
પરિવર્તન — દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ અને ભવરૂપ સંસારચક્રમાં
પરિભ્રમણ.
પંચેન્દ્રિય — જેને પાંચ ઇન્દ્રિયો હોય છે એવા પ્રાણી.
પૃથ્વીકાયિક — પૃથ્વી જ જે જીવનું શરીર છે તે.
પ્રત્યેક વનસ્પતિ — જેમાં એક શરીરનો સ્વામી એક જીવ હોય છે
એવાં વૃક્ષ ફળ વગેરે.
ભવ્ય — ત્રણ કાળમાં કોઈ પણ વખતે રત્નત્રયની પ્રાપ્તિની
યોગ્યતા રાખવાવાળો જીવ ભવ્ય કહેવાય છે.
મન — હિત – અહિતનો વિચાર કરવાની તથા શિક્ષા અને ઉપદેશ
ગ્રહણ કરવાની શક્તિ સહિત જ્ઞાન-વિશેષ તેને ભાવમન
કહે છે; તથા હૃદયસ્થાનમાં રહેલ આઠ પાંખડીવાળા
કમળના આકારે પુદ્ગલપિંડ, તેને જડમન અર્થાત્
દ્રવ્યમન કહે છે.
૨૬ ][ છ ઢાળા